Analyse van de speech van Donald Trump bij de VN: globalisme en patriottisme moeten in balans zijn

De Amerikaanse president Donald Trump lijkt momenteel ongekend hard te polariseren tegen het 'globalisme' zoals dat heet, de internationale orde. Volgens Trump is het patriottisme de oplossing en heeft deze ideeënstructuur 'de toekomst'. Echter lijken de twee concepten overlaphaar. Waar het mis is gegaan in het verleden en met name de afgelopen twee 15 jaar is dat de balans zoek is. Die moet worden hersteld.

Trump heeft echter zeker een punt als hij met zijn speech probeert te zeggen dat het globalisme als heersende ideologie dermate prominent is geworden dat mensen lijken vergeten dat veel politieke vraagstukken decentraal, bijvoorbeeld op nationaal niveau, kunnen worden opgelost. De roep naar internationale -maar niet-democratische bestuurde- beleidsinstrumenten is immens. Premier Mark Rutte is aan het begin van zijn bestuursjaar in New York, onder meer om zijn eigen beleid in lijn te krijgen met de rest van de VN.

De post 1947-wereld waarin een nieuwe internationale orde werd opgezet vanuit financiële en juridische kaders, heeft echter wel voor veel voorspoed gezorgd, al is het niet bij iedereen. Momenteel lijkt de internationale orde, onder meer door aanvallen van Trump, juist onderuit geschoffeld te worden. Instabiliteit dreigt, maar nieuwe kansen doen zich hierdoor ook voor. Vanwege issues als immigratie en de afnemende koopkracht maken burgers zich -terecht- zorgen.

Het globalisme is in onze wereld de kracht van dynamiek en de beweging, van de ongebonden vrijheid zonder grenzen. De ideale wereld: de inclusieve samenleving, maar soms lijken die vrijheidszinnen te stuiten op de realiteit en moet de stabiliteit worden gewaarborgd. Dat laatste is nu niet het geval. De balans tussen internationale vrijheid en nationale veiligheid is zoek. Het is juist op dat decentrale nationale niveau waar burgers zich moeten kunnen uitspreken over 'wat zij prettig vinden en wat niet'. Dat is nu minder het geval en Trumps speech onderstreept dit punt.

Patriottisme en globalisme vullen elkaar dus aan. Het dynamische, zoals de harmonisering van Europese landen, is helemaal niet verkeerd. Maar de stabiliserende factor van een (groeps)identiteit lijkt wel van belang, groepen doen er gewoon toe. De vraag is echter welke groepsidentiteit de Europeanen gaan smeden in de 21e eeuw nu ze de weg even kwijt lijken te zijn.

Wat dat betreft zit er een belangrijke les in de speech van Trump. Het globalisme kan alleen bestaan door patriottisme toe te staan, anders breekt op een gegeven moment gewoonweg paniek uit. Als nationale overheden volledig zijn ontbonden terwijl nationale identiteiten nog steeds springlevend zijn krijg je de situatie anno 2019: een land waarin veel wet- en regelgeving niet eens meer afkomstig is vanuit Den Haag -wat dicht bij de Nederlandse burger is- maar komt uit schimmige zalen in New York, Helsinki, Brussel en andere locaties.

En dat laatste is zeker niet iets om in alle gevallen blij van te worden.