2020, waar ging het allemaal mis? De grootste regeringsblunders tijdens de coronacrisis

Wie in de toekomst "2020" hoort zal direct de link naar het coronavirus leggen. Het jaar was nog maar net begonnen of de overheid begon al met een reeks van enorme blunders.

Rond de start van 2020 doken er op internet al (vaak wat dubieuze) videobeelden op van de virusuitbraak in de Chinese stad Wuhan. De werkelijke ernst van de situatie was toen nog onduidelijk, maar er was wel degelijk wat aan de hand. De Chinese overheid leek in de weken die volgden namelijk wel héél hard in te grijpen om iets wat toen nog werd ingeschat als 'weer een SARS-situatie'.

Blunder #1: 'Niks aan de hand!'
Terwijl het nieuws naar buiten kwam dat de Chinezen een hele stad in quarantaine hadden geplaatst en op internet was te zien hoe ze zelfs de deuren barricadeerden met stalen balken, nam onze eigen overheid de situatie totaal niet serieus. Toenmalig minister van Volksgezondheid, Bruno Bruins, zei zelfs dat er slechts een kleine kans was dat het virus Europa zou bereiken. Een paar uur later werden de eerste besmettingen in Frankrijk geconstateerd. Oeps!

https://twitter.com/rivm/status/1221387068535975937

Blunder #2: 'Carnaval vier je in een kleine groep'
In februari begon het idee toch een beetje te knagen dat het virus ook Nederland snel zou gaan bereiken. Carnaval was net voorbij en dat zou wel eens een grote aanjager kunnen zijn voor besmettingen in Nederland, toch? Hooguit alleen met net iets minder mensen carnaval vieren. Verder? Nee joh, niks aan de hand! Bij het RIVM maakte men zich in ieder geval geen enkele zorgen:

Blunder #3: Vertrouwen in het RIVM
Ik kan hier wel een heel verhaal op gaan hangen, maar eigenlijk zeggen deze tweets van het RIVM wel genoeg:

https://twitter.com/rivm/status/1223586575050776576

https://twitter.com/rivm/status/1227871810210992128

Blunder #4: Het nemen van 'proportionele' maatregelen
Ik blijf nog even bij het RIVM, want vanaf maart werd het één grote opeenstapeling van fouten, gebaseerd op een mix van naïviteit en een papieren werkelijkheid. (Bonusblunder: kent u het begrip 'groepsimmuniteit' nog?) Nederland bleek namelijk helemaal niet goed te zijn voorbereid. Testcapaciteit was er nauwelijks, waardoor mensen letterlijk moesten smeken om een test! De wereld ging langzaam in lockdown, maar in Nederland verliep alles nog steeds 'volgens plan'.

[caption id="attachment_261997" align="aligncenter" width="400"] Smekende vrouw. Foto via Shutterstock.com, door Krakenimages.com[/caption]

Het kabinet was een krappe twee maanden later toch niet helemaal tevreden met hoe dit 'plan' verliep en zag in dat er meer moest gebeuren. Het testen leek nog steeds nergens op, maar dat was voor het kabinet juist reden om de papieren werkelijkheid nog wat weerbarstiger te maken. Er moest een dashboard komen!

In de tussentijd kreeg men natuurlijk wel steeds meer signalen door dat het echt helemaal de verkeerde kant op ging, maar niemand wist precies waar dat nou door kwam. Het bleek te liggen aan het volgen van de RIVM-richtlijnen! Verpleeg- en thuiszorgpersoneel kon namelijk prima blijven werken zonder beschermingsmiddelen, óók wanneer ze symptomen begonnen te vertonen!

Blunder #5: Economie en ideologie boven alles
Het RIVM was wel vaak de aanjager van overheidsgestuntel, maar de regering kon er zelf ook wat van, hoor! Mondkapjes en andere beschermingsmiddelen verpatsten we aan het begin van de pandemie voor een habbekrats aan China. Oeps! En die moesten we natuurlijk weer terugkopen. Dubbel oeps!

[caption id="attachment_261998" align="aligncenter" width="400"] Dokter maakt stomme fout. Via Shutterstock.com, door Ezume Images.[/caption]

Schiphol moest natuurlijk ten koste van álles open blijven, want de pandemie mocht de vakanties natuurlijk niet verpesten. En vliegtuigen waren ineens hartstikke veilig, terwijl men in bussen mondkapjes moest gaan dragen (ook al hebben die volgens Jaap van Dissel nog steeds niet echt nut).

Maar ook in de lagere lagen van de overheid werd er flink gestunteld met beleid. De burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, vroeg aan het begin van de zomer het coronavirus heel beleefd of het even wilde wachten met verder verspreiden, want er moest perse tegen racisme worden gedemonstreerd. Niet veel later kwam de tweede golf aanzetten. Top gedaan, Femke!

Blunder #6: Hugo de Jonge
Deze man verdient echt z'n eigen plek in deze lijst. Meneer verscheen ineens op het podium als officiële minister van coronazaken nadat Bruno Bruins in elkaar zakte. De CDA'er zou de boel wel even gaan redden.

Er moest een corona-app komen die het makkelijker zou maken om de crisis te bezweren. Fatsoenlijke testcapaciteit was er nog steeds niet, maar dat boeide ook niet zoveel. En we hoefden ook vooral niet te kijken naar de apps van andere landen. Nee, dit moest Nederland echt zélf kunnen doen! Uiteindelijk heeft de app totaal geen zoden aan de dijk gezet, maar binnenkort werkt 'ie tenminste wel ook op oudere smartphones!

De GGD's en het zorgpersoneel zullen maar wat blij zijn als de belscripts eindelijk af zijn en er gevaccineerd kan worden. Maar we zullen het effect van deze blunder pas gaan zien in 2021, dus die tel ik slechts voor de helft mee.

Blunderend het nieuwe jaar in?
Al dit wanbeleid en naïef optimisme heeft een verschrikkelijke situatie in ieder geval flink verergerd. En dan laat ik de blunders op talloze andere terreinen (zoals de toeslagenaffaire) nog buiten beschouwing. Helaas is daar niets meer aan te doen. Waar we nog wél wat aan kunnen doen is proberen te voorkomen dat 2021 óók zo'n jaar vol blunders gaat worden. Dat is tenminste één lichtpuntje in een lange periode van duisternis en onkunde. Het is nog even doorbijten, maar we gaan weer betere tijden tegemoet. In ieder geval alvast een fijne jaarwisseling gewenst!