'Anne Frank werd verraden door notaris van de Joodse Raad, Arnold van den Bergh'

Vijf jaar geleden besloot documentairemaker Thijs Bayens om de zaak rond Anne Frank opnieuw te onderzoeken, maar dit keer met de nieuwste onderzoeksmiddelen en politiemethoden. Er werd een coldcaseteam samengesteld dat vervolgens 66 gb aan informatie verzamelde. Vervolgens werd er onder meer kunstmatige intelligentie gebruikt om deze info te onderzoeken.

Ongeveer 30 theorieën werden onderzocht. Er werd gekeken naar motieven, bewijs, de gelegenheid om het verraad te plegen, en natuurlijk naar de vraag: wie had de benodigde kennis.

Vervolgens kwamen de onderzoekers tot één conclusie. De man die waarschijnlijk verantwoordelijk is voor het verraad is Arnold van den Bergh. Een Joodse notaris die werkte voor de Joodse Raad.

Dat wordt duidelijk beschreven in het nieuwe boek Rosemary Sullivan. Zij legt onder meer uit dat Van den Bergh er letterlijk alles aan deed om deportatie van zichzelf en zijn gezin te voorkomen. Hij zorgde ervoor dat zijn dochters konden onderduiken, hij overtuigde een Duitser dat hij eigenlijk toch niet Joods was, en - oh ja - kreeg als prominent lid van de Joodse Raad ook nog eens uitstel van deportatie.

Dat was dus dezelfde Joodse Raad die hoegenaamd de hoeder was van de Joodse gemeenschap in ons land.

In 1944 kwam Van den Bergh in de problemen. Zijn deportatieuitstel verviel en hij kreeg ruzie met een NSB'er. Op dat moment greep Van den Bergh naar zijn laatste redmiddel: het verraden van onderduikers, waaronder dus Anne Frank en de andere onderduikers in het Achterhuis.

In de jaren zestig van de vorige eeuw zei Otto Frank, Annes vader, al dat hij na de oorlog een briefje had ontvangen van iemand die Van den Bergh de schuld gaf. "Uw schuilplaats te Amsterdam werd indertijd medegedeeld aan de Jüdische Auswanderung te Amsterdam, Euterpestraat, door A. van den Bergh, destijds woonachtig nabij het Vondelpark, O. Nassaulaan. Bij de J.A. bestond er een hele lijst door hem doorgegeven adressen," aldus de anonieme melder.

Maar Van den Bergh kwam ermee weg omdat hij hoegenaamd in een concentratiekamp zat in 1944. Dus dat had allemaal niet gekund. Het coldcaseteam onderzocht dat nu beter en kwam tot de conclusie dat dit totaal niet klopte: hij zat helemaal niet in een kamp.

Dat Van den Bergh de verrader is, is dus heel waarschijnlijk. Maar toch zeggen de onderzoekers niet dat hij een slecht hart had. Hij deed het vrijwel zeker om zijn eigen gezin te redden. Ga er maar aan staan: je moet kiezen tussen jouw gezin, je vrouw, je kinderen... en kennissen. Als je die kennissen verraadt ben je weliswaar immoreel bezig, maar je eigen gezin overleeft het dan waarschijnlijk wel. Speel je het spel niet mee, dan worden jij, je vrouw en je kinderen op de trein gezet om nooit meer terug te komen.

Je weet dat. Je begrijpt dat. Wat zou jij dan doen?

Dat is tenminste de invalshoek van de onderzoekers. Wat mijzelf betreft ben ik daar wel degelijk helder in: je leven en dat van je kinderen is veel waard, maar niet het verraad van onschuldige mensen die vervolgens op de meest vreselijke manier om het leven komen. En dat is zeker zo als je bedenkt dat deze man een rol had waarin hij juist vertrouwd werd om deze informatie geheim te houden. Mensen rekenden nadrukkelijk op hem. Hij had een prominente positie, hij werd met respect bejegend... omdat hij vertrouwd werd. En juist dat vertrouwen heeft hij vervolgens beschadigd - als de conclusies van het team correct zijn, tenminste.

Opvallend is dat we tegenwoordig dit soort dingen moeten "afwegen," terwijl mensen een paar decennia geleden onmiddellijk een heel duidelijke positie konden innemen. Je gaat bijna denken dat het postmodernisme ervoor heeft gezorgd dat normen en waarden verdwenen zijn.