GroenLinks en VVD-kiezers meest tevreden over werking democratie en zien weinig in voorstellen commissie Remkes

Afgelopen week kwam het rapport van staatscommissie Remkes naar buiten met daarin een conclusie die veel mensen wel zagen aan komen: de Nederlandse democratie werkt, maar niet voor iedereen. Dit kwam ogenschijnlijk als een verassing voor GroenLinks en VVD-kiezers, want in een peiling van Maurice de Hond geven zij aan zich niet te herkennen in het beeld en dat een oplossing voor het verbeteren van het representatieve karakter van de democratie benodigd is.

De commissie Remkes stelt dat lager opgeleiden zich onvoldoende herkennen in de besluitvorming van Den Haag. De vraag of kiezers dit ook zo zien en of hier een oplossing voor moet worden gevonden kon rekenen op een meerderheid van de Nederlandse kiezer. Zo is 77% van de kiezers het eens met de algemene bevindingen van Remkes en staan zij ook open voor de oplossingsrichtingen die in het adviesrapport worden gepresenteerd. Kiezers van de partijen VVD (34%) en GroenLinks (40%) herkennen zich niet in het beeld. Ongetwijfeld dat de machtspositie van de VVD hun kiezers vrij ongevoelig maakt voor de problemen van anderen en de roze wolk waarin GroenLinks zich bevindt vanwege hun score in de peilingen zal wellicht ook invloed hebben op de perceptie van hun kiezers. Maar wellicht is het ook een karaktereigenschap gezien het feit dat FvD-kiezers zich wel herkennen in het beeld en ook deze partij het goed doet in de peilingen.

De grootste problemen van het huidige stelsel zijn volgens kiezers zowel cultureel als ook systematisch van aard. Cultureel in de zin dat veel kiezers het gevoel hebben dat Kamerleden vooral bezig zijn met het eigenbelang. Dat is volgens kiezers van D66 (43%) en VVD (47%) overigens niet het geval, maar een overgrote meerderheid vindt dat de politiek te weinig bezig is met het algemeen belang (81%). Ook confrontaties en polariseren van het debat wordt als een probleem gezien. Ruim 78% van de kiezers vindt de polarisatie vaak te ver gaan en wil juist meer verbinding en consensus zien. Maar systeemkritiek deed het ook goed in de peiling van De Hond.

Ruim 60% is van mening dat het proces waarbij de coalitie tot een regeerakkoord komt de oppositie uitschakelt. Een meerderheid vindt ook dat de verschillen tussen regio's onvoldoende terugkomen in de kamer. Ruim 59% vindt dat de samenstelling van de Kamer geen goede afspiegeling vormt van regio's in Nederland. Een herziening van het kiesstelsel kan hier een positieve impact op hebben. Door bijvoorbeeld een decentraal element toe te voegen waardoor geconcentreerde bevolkingsomvang in steden relatief minder zwaar weegt. Niet omdat niet ieders stem even zwaar is, maar omdat de belangen van mensen vaak afhankelijk zijn van de locatie waar zij wonen. Kijk maar eens naar de verschillen in de uitslag tussen de grote steden en het platteland.

Daarom is het niet verbazingwekkend dat juist GroenLinks en VVD-kiezers zich niet kunnen vinden in het rapport van Remkes. Zij zijn namelijk het minst gebaat bij de uitkomsten en risico's die komen kijken bij systeemveranderingen. De VVD vanwege het risico op meer directe democratie en een betere vertegenwoordiging van het platteland zou voor GroenLinks minder zetels betekenen. Andere problemen die vooral systematisch van aard zijn zoals burgemeestersbenoemingen (50%), het kiezen van een premier (47%) of de kabinetsformateur (34%) wordt slechts door nipte minderheden als een probleem gezien.

Oplossingen behandeld de staatscommissie Remkes evenzo en Maurice de Hond vroeg zijn panel hoe zij over de oplossingsrichtingen dachten. Het meest populaire onder kiezers is meer aandacht voor democratie in het onderwijs, maar hoe dit zou bijdragen aan de culturele problemen die in de vorige alinea's wordt genoemd is onduidelijk. Verder is er een ruime meerderheid voor het invoeren van een bindend correctief referendum, maar dan wel onder bepaalde voorwaarden. Het voorstel dat mij het beste lijkt is toch wel een gekozen formateur, waarmee de kiezer impliciet een vertrouwensstem heeft én invloed, maar dit is niet populair (45%). De precieze voor- en nadelen van zo'n optie is nog niet onderzocht (of niet te lezen in het publieksrapport).

Urgentie

Een meerderheid van de kiezers vindt dat het herzien van het democratisch bestel wel enige urgentie heeft. Het is goed om dit in het achterhoofd te houden. Het huidige stelsel bestaat al meer dan honderd jaar en het is dan ook logisch dat verandering noodzakelijk is om het stelsel aan nieuwe realiteiten te laten voldoen. Ruim 70% van alle mensen en 79% van de 'laag opgeleiden' vindt urgentie gepast. Jammer genoeg is het vaak een tijdrovend proces om meerdere partijen het eens te laten worden over systeemwijzigingen. Want het democratische systeem zoals we dit kennen is natuurlijk in het voordeel van bepaalde politieke partijen die deze macht niet willen afstaan. En dat is logisch. Hopen dus dat in Den Haag vertrouwen, consensus en het algemeen belang van alle Nederlanders voorop staat bij de discussie in invoering van maatregelen.

[caption id="attachment_215809" align="aligncenter" width="900"] De meeste kiezers vinden het aanpassen van het democratisch bestel urgent. Bron: Maurice de Hond[/caption]