PVV en NSC bereiken akkoord: Noodrecht van tafel, strengere asielwet op komst

De kern van het compromis is dat de maatregelen overeind blijven, maar dat deze voortaan via een "asielnoodmaatregelenwet" aan beide Kamers ter goedkeuring worden voorgelegd. Dit betekent dat de Tweede en Eerste Kamer vooraf hun oordeel moeten geven, in plaats van achteraf, zoals bij noodwetgeving het geval zou zijn geweest.

Het compromis komt na weken van onderhandelingen tussen PVV en NSC, waarbij Wilders en NSC’s Nicolien van Vroonhoven tegenover elkaar stonden. Wilders hield aanvankelijk vast aan het noodrecht, waarmee het kabinet zonder instemming van het parlement direct asielmaatregelen kon invoeren. Van Vroonhoven en haar partij waren fel tegen dit plan, omdat zij van mening zijn dat maatregelen die via reguliere wetgeving kunnen worden ingevoerd, niet met noodrecht genomen moeten worden. Het compromis dat nu op tafel ligt, is een poging om deze fundamentele meningsverschillen te overbruggen, waarmee het klappen van het kabinet voorlopig uit de lucht is.

De verhoudingen binnen de coalitie waren de afgelopen weken gespannen, met name tussen de PVV en NSC. De vraag was niet zozeer welke maatregelen genomen moesten worden, maar hoe deze doorgevoerd moesten worden. Wilders was bang dat zonder noodrecht de strengere asielmaatregelen zouden verzanden in traag parlementair overleg, terwijl Van Vroonhoven juist het parlementaire proces wilde bewaken. Ondanks dat Pieter Omtzigt zich al geruime tijd niet laat zien in Den Haag, heeft de partij – die inmiddels geen knip voor de neus meer waard is – tóch hun zin gekregen.

De nieuwe wet, die volgens de conceptbrief van premier Schoof "zo snel mogelijk" zal worden ingediend, bevat ingrijpende maatregelen. Zo wordt de verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd afgeschaft, en wordt de vergunning voor bepaalde tijd teruggebracht van vijf naar drie jaar, in lijn met omliggende landen.

Ook wordt het nareisbeleid aangescherpt: meerderjarige kinderen en ongehuwde partners mogen niet meer automatisch naar Nederland komen. Daarnaast krijgen gemeenten niet langer de taak om statushouders onderdak te bieden, en komen er "sobere voorzieningen" voor deze groep, die de aangeboden woonruimte niet meer mogen weigeren.

Een andere opvallende maatregel betreft Syrië. Bepaalde delen van dat land worden mogelijk nog dit jaar als veilig bestempeld, waardoor asielzoekers uit die gebieden teruggestuurd kunnen worden. Zelfs Syriërs die al een verblijfsvergunning hebben, zouden mogelijk kunnen worden teruggestuurd als blijkt dat hun herkomstregio als veilig wordt aangemerkt.

Hoewel PVV en NSC hun principiële meningsverschillen hebben bijgelegd, is de kwestie nog niet definitief afgerond. VVD-leider Dilan Yesilgöz en BBB-leider Caroline van der Plas moeten nog hun goedkeuring geven aan het compromis. Bij aankomst op het Catshuis gaf Van der Plas al aan dat zij het voorstel eerst met haar fractie wil bespreken voordat zij een besluit neemt. "Ik teken niet bij het kruisje, dat doe ik nooit," zei ze tegenover het AD.

Yesilgöz heeft ook haar zorgen geuit over het trage proces. "Het kabinet zit nu bijna vier maanden en er is nog niets gebeurd. Er hadden al wetsvoorstellen naar de Kamer gekund," zei ze, verwijzend naar de druk die binnen de coalitie voelbaar is om snel resultaat te boeken op het asieldossier.

Met het compromis lijkt een kabinetscrisis vooralsnog afgewend, al is het wel tekenend hoe de partij van Pieter Omtzigt – zonder dat de partijleider zelf ook maar íets van zich laat horen – het kabinet zo in zijn greep heeft. Wilders heeft al behoorlijk wat ingeleverd, waaronder het premierschap, om zo de asielproblemen hard aan te kunnen pakken. Nu er opnieuw tegemoetgekomen moet worden aan de zeikpartij van Omtzigt, is in ieder geval duidelijk dat er met de PVV wel degelijk valt samen te werken, en dat het vooral NSC is dat continu voor frictie zorgt.