Frits Bosch: De Nederlandse kiezer is de weg kwijt

Amerikaanse kiezers staan steeds gepolariseerder tegenover elkaar maar dat geldt ook voor Nederlandse kiezers. Uit het jaarlijkse Nationaal Kiezersonderzoek 2021[1], NKO, blijkt dat het electoraat de weg kwijt is in het gefragmenteerde politieke landschap.

Politicoloog Kristof Jacobs van NKO: “de paradox van de afgelopen verkiezingen is dat stabiliteit gepaard gaat met versplintering”. Van de 17 partijen hebben slechts 4 meer dan 10 zetels. De kiezer kan geen ideologische verschillen tussen diverse partijen ontdekken door het Kartel. Slechts 57% van de kiezers wist inhoudelijke verschillen te noemen tussen de partijen, tegen 70% in 2017. Essentiële thema’s als immigratie, klimaat, wonen, zorg en politieke vernieuwing kwamen amper aan bod.

De polarisatie neemt echter wel toe, blijkt uit het NLO onderzoek. Kiezers botsen niet alleen inhoudelijk met elkaar, maar zijn naar elkaar toe steeds onverdraagzamer. Men is steeds negatiever over ‘andersdenkenden’. De kiezers trekt zich terug bij gelijkgestemden.

Jacobs: “net als bij Corona staat in de klimaatdiscussie een kleine radicale groep burgers tegenover een vrij grote groep meerderheid die steun uitspreekt voor ambitieuzer klimaatbeleid. Dat neemt niet weg dat die kleine groep de samenleving wel degelijk kan ontwrichten.”

Kunnen we wetenschapper Jacobs hier betrappen op een waardeoordeel? Want stel dat die kleine groep toch gelijk heeft? De Poolse wiskundige en astronoom Nicolaas Copernicus (1473-1543) meende dat de aarde om de zon draait, terwijl iedereen, de katholieke kerk voorop, dacht dat de zon om de aarde draait. Het gaat niet om ‘meerderheid’ of ‘minderheid’ maar om het waarheidsgehalte van de uitspraak en de visie.

De conclusie is dat we elkaar in politieke zin steeds moeilijker kunnen vinden. Er wordt amper meer naar elkaar geluisterd en dat is een ernstige zaak. Het draait om macht.

Parallel aan het NKO van 2021 is onderzoek verricht onder Nederlandse kiesgerechtigden met een migratieachtergrond, ruim 10% van het electoraat. Onder deze sterk diverse groep met uiteenlopende ideologische en politieke voorkeuren blijkt dat percepties van discriminatie en vertegenwoordiging nauw met elkaar verweven zijn. In de breedte wordt waargenomen dat discriminatie van mensen met een migratieachtergrond vaak voorkomt in Nederland. Men vindt dat Nederlanders met een migratieachtergrond te weinig worden vertegenwoordigd, zowel in aantallen als qua belangen.

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.

[1] de Stichting Kiezersonderzoek Nederland, een samenwerkingsverband tussen diverse Nederlandse universiteiten met medewerking van het Sociaal en Cultureel Planbureau en het Centraal Bureau voor de Statistiek.