Column Frits Bosch: het verschijnsel Sigrid Kaag (D66) verklaard

Ze heeft voor D66 een video gemaakt met als hoofdtitel “Laat je niet klein maken … houd nooit je mond…”. Dat lijkt me een belangrijk statement dat haar karakter al deels verklaart: houd je poot stijf als je zeker meent te weten dat je gelijk hebt. Geef dan nooit toe. Dat is haar motto. In een interview verklaart ze dat ze “misschien twee lagen heeft”. Dat betekent dat ze zelf meent dat ze schizofreen is. Dat is te verklaren. Ze heeft inderdaad veel nare dingen meegemaakt zoals de dood van haar broer op zes jarige leeftijd, de ziekte en depressiviteit van haar ouders, haar uit huis plaatsing deswege, haar vele miskramen zonder eigen kind. Dat laat onherroepelijk een fors litteken achter. Zij heeft het doorstaan en is er bovenop gekomen. En hoe, ze heeft een uitstekende opleiding genoten en heeft dat in een glansrijke internationale loopbaan kunnen voortzetten. Ze heeft een enorm doorzettingsvermogen. Dat verdient veel bewondering.

Anderzijds hebben we de indruk dat het langdurig in internationale kringen verkeren tot een zeker dedain heeft geleid voor het Nederlandse gegrut. We hebben ook niet het gevoel dat Sigrid Kaag diepte kennis heeft over de issues die buiten de hot topics liggen van D66, zoals gedwongen inclusie, klimaat, buitenland en open grenzen. Als je premier wilt worden, haar ambitie, dan moet je uit een heel ander vaatje kunnen tappen. Dat lijkt ze niet te kunnen en het lijkt ook niet haar ambitie. Hier treedt een zekere tweestrijdigheid aan het licht tussen wat ze mooi vindt “eindelijk een vrouw als premier” en het niet passend kunnen en willen invullen van die functievereisten.

Haar onverzettelijkheid heeft een keerzijde. Iemand die heeft meegemaakt wat zij heeft meegemaakt en er zo bovenop is gekomen krijgt iets onvermurwbaars. Je krijgt dan iets van “laat je niet klein maken” en waar een wil is, is een weg. En hier begint de schoen in ons landje, van polderen en compromissen sluiten, te wringen. In de politiek moet je - tot op zekere hoogte - water bij de wijn kunnen doen. Iemand die dat niet kan is moeilijk te verdragen en zal politiek niet slagen.

Kaag heeft vrijwel haar gehele loopbaan in buitenlandse diplomatieke kringen geopereerd. Ze spreekt zes talen vloeiend, waaronder Arabisch. Ze heeft een duidelijke voorliefde voor het Midden Oosten en Azië. Ze heeft niets met Afrika noch met Zuid Amerika. Ze houdt van mensen met een kleurtje, maar lijkt minder op te hebben met mensen met een heel donker kleurtje. Zie de bestemming van haar vliegreizen. Hier treedt ook in haar internationale werk een zekere ‘bias’ op. Heeft ze hier wel een brede visie? We zien het (nog?) niet.

Ze is getrouwd met een veel oudere Palestijn Anis Al Qaq, ex politicus Fatah. Hij is een man met volgens haar “hele sterke overtuigingen waar hij niet van af te brengen is”. We kunnen ons daar wel iets met gemengde gevoelens bij voorstellen… We vernemen dat ze een terroristische organisatie subsidieert.…Ook hier zien we bij haar man haar bewondering voor het vasthouden aan een eenmaal ingenomen standpunt, onverzettelijkheid vindt ze blijkbaar geweldig. Sigrid Kaag en Anis al Qaq zijn twee mensen met een grote mate van onverzettelijkheid en ongetwijfeld versterken ze elkaar in die moeizame eigenschap.

Die eigenschap spoort helaas niet met ons Nederlandse compromissen sluiten en het resultaat zien we nu tijdens de huidige formatie. Het zit compleet op slot. We zijn er allemaal gallisch van. We kijken naar Rutte maar vooral naar Kaag. Kaag is niet van haar eenmaal ingenomen standpunt af te brengen. En als iemand het waagt om haar daarover te vragen zet ze meteen haar stekels op. Zo sist ze een journalist toe die haar vraagt waarom de formatie zo lang duurt “oef, u vraagt naar een universitaire studie denk ik.” En tegen de journalist die haar vraagt over de mislukte evacuatie tijdens het Afghanistan debacle, waarbij zij allerminst vrijuit gaat, zegt ze dat “degene die dat tijdig zou hebben geweten verdient de Nobelprijs”. Dat zijn onnodig ongepaste antwoorden. Het zet kwaad bloed en dat is te betreuren.

De vraag is of Sigrid Kaag een aanwinst is voor de Nederlandse politiek. De meningen zijn daarover extreem verdeeld. Ja, ik ben van haar gecharmeerd, I can’t help it. Dat komt wellicht omdat ik doorzie hoe het komt dat ze zo nukkig is. Ik bewonder haar om wat ze bereikt heeft, haar doorzettingsvermogen. Bovendien ziet ze er goed uit en weet zich prima te kleden. Achter haar facade verwacht ik een aardig mens, haar tweede laag. Hoewel mijn visie haaks staat op het hare. Wat zou het knetteren!

Haar profiel lijkt me helaas moeizaam in te passen in Nederland. Ze wil premier worden met ‘nieuw leiderschap’ zegt ze, waarvan velen nu al zeggen dat ze bewijst dat het gebakken lucht is. We houden ons hart vast als er een minderheidskabinet komt, terwijl ze haar onverzettelijke zin heeft gezet op de toevoeging van dat linkse blok. Dat blok komt er niet en iedereen weet het allang, behalve D66-leider Sigrid Kaag. Het zou een zware politieke nederlaag zijn die voor iemand die dit met haar profiel lastig verstouwen kan.

Ondertussen mogen we constateren dat de formatie eindeloos stagneert, vooral door haar halsstarrigheid. Wat vind ik dit jammer! Hoe mooi had het kunnen zijn als deze charmante dame een soepele politicus zou zijn en inderdaad de eerste vrouwelijke premier zou worden!