Column Simone Kerseboom: Plaasaanvalle

Tussen April 2020 en april 2021 zijn er in Zuid-Afrika 359 aanvallen op boerderijen geweest. Plaasaanvalle worden ze in het Afrikaans genoemd - een vorm van criminaliteit die in plattelandsgemeenschappen plaatsvindt en zich kan manifesteren als moord, poging tot moord, aanval, overval en verkrachting. Dus dat is gemiddeld bijna 1 aanval per dag. In diezelfde periode zijn er 59 boeren vermoord tijdens deze aanvallen, dat is gemiddeld meer dan 1 boer vermoord per week. Volgens de cijfers van de Zuid-Afrikaanse politie zijn er over de laatste 20 jaar gemiddeld 1,9 aanvallen per dag geweest en gemiddeld 1,8 moorden op boerderijen per week.

Tijdens deze aanvallen worden deze boeren en hun families vaak aan de meest gruwelijke martelingen en geweld blootgesteld die te luguber zijn om hier te beschrijven.

Een boer zijn in Zuid-Afrika is een van de meest gevaarlijke banen ter wereld. Het moordcijfer voor commerciële boeren in Zuid-Afrika stond tussen de 79.6 en 92.9 per 100.000 in 2016/2017. Dat is ongelooflijk hoog en bijna het dubbele van het aantal moorden op politieagenten in Zuid-Afrika. Terwijl je mag verwachten dat het werk van een politieagent gevaarlijker is dan dat van een boer.

Wat de boeren in Zuid-Afrika overkomt is geen ‘gewone’ criminaliteit. De aanvallen onderscheiden zich op 4 hele belangrijke punten.

Daarom wil ik dit vandaag specifiek benoemen. Want de aanvallen en moorden op boeren in Zuid-Afrika zijn niet alleen een tragedie voor de nabestaanden en overlevenden. Maar het is ook een tragedie voor het land als en zal ook zéker impact hebben op de handelsrelatie tussen Zuid-Afrika en Nederland en op de ongeveer 10.000 Nederlandse burgers in Zuid-Afrika.

Gepaard met de dreiging van landonteigening zonder compensatie gepusht door de Zuid-Afrikaanse overheid is dit een enorme bedreiging voor voedselveiligheid en de stabiliteit van Zuid-Afrika. Je hoeft alleen maar naar Zimbabwe te kijken om te zien wat het verlies van boeren, door moord, onteigening en emigratie, met een land kan doen.

Zuid-Afrika is de op één na belangrijkste partner voor import naar Nederland op het Afrikaanse continent met landbouwproducten als de top 3 importproducten. Ook voor export is Zuid-Afrika de tweede bestemming in Afrika voor de export van chemicaliën en machines voor onder andere de landbouwsector. De bedreigingen voor de landbouwsector in Zuid-Afrika hebben dus ook effect op deze handelsrelatie.

De landbouw speelt een belangrijke rol in de economie van Zuid-Afrika. Boeren zijn niet alleen een specifieke gemeenschap, maar een gemeenschap van werkgevers en voedselproducenten. Gehele gemeenschappen zijn afhankelijk van goed functionerende landbouwbedrijven in hun dorp. Boerderijen zorgen ook voor huisvesting en koopkracht op het platteland. De afname van het aantal boeren en het verdwijnen van hun kennis en ervaring komt uiteindelijk met een enorme prijs - het verlies van voedselzekerheid en het voortbestaan van het platteland.

Ter afronding, tussen 1990 en heden zijn er bij conservatieve berekeningen, ongeveer 3,000 mensen vermoord tijdens aanvallen op boerderijen.

Nederland heeft een lange en verweven geschiedenis met Zuid-Afrika dat begon toen Jan van Riebeeck in de Kaap arriveerde in 1652 om de eerste Nederlandse handelspost te stichten. Er is nu nog steeds een bevolking die een taal met ons deelt, die hun geschiedenis met ons deelt. We hebben door deze nauwe banden ook een gedeelde verantwoordelijkheid voor de toekomst. Ik zou daarom aan de Minister willen vragen of het kabinet bereid zou zijn een voorwaarde te stellen in handelsovereenkomsten met Zuid-Afrika dat het eigendomsrecht in Zuid-Afrika altijd beschermd zal worden. Zoals ook de Amerikanen in de African Growth and Opportunity Act hebben vastgelegd. Ik zou ook aan de Minister willen vragen of ze bereid is om haar zorgen uit te spreken over de situatie in Zuid-Afrika. Aanvullend hieraan, wil ik de minister vragen of zij open zou staan om een fact-finding mission naar Zuid-Afrika te organiseren, zodat de Kamer onafhankelijk kan vaststellen wat de impact van aanvallen, martelingen en moorden op boerderijen is en hierover een rapport kan opstellen.