Klem 2 is dat ze geen kant opkan qua monetair beleid. Ze kan monetair niet verruimen omdat ze dan inflatie nog verder aanwakkert. Dat betekent dat ze geen Quantitative Easing kan doen zoals Mario Draghi deed. Ze kan dus niet onbeperkt staatsschulden en bedijfsschulden opkopen om de zwakke landen boven water te houden: “whatever it takes”, zei Draghi, maar “das war einmal und kommt nie wieder”. Dat is nu.
Toch wil ze - of moet ze - de zwakke landen ondersteunen, want de renteverhoging van 50 basispunten is killing voor de staatsfinanciën en bedrijfsfinanciën van de zwakke landen, vooral Italië en Griekenland. Die landen zijn in feite al lang failliet maar Lagarde zet ze aan het infuus. Dat doet ze door een nieuw instrument, het Transmission Protection Instrument, TPI. Dat instrument is bedoeld om renteverschillen tussen de eurolanden, de ‘spread’, klein te houden: de sterke landen doen hogere rente dan nodig is en de zwakke landen krijgen lagere rente. Om dat te bewerkstelligen worden in eerste instantie middelen aangewend die vrijkomen uit obligatieportefeuilles opgebouwd tijdens de pandemie. Veel meer kan ze niet. De reactie van marktpartijen is dat dit ontoereikend is. De marktkrachten zijn te sterk. Daar komt bij het aftreden van Mario Draghi, waarmee het laatste greintje vertrouwen dat het nog goed komt met Italië verdwenen is. Italië zou moeten voldoen aan een hele reeks voorwaarden om te kunnen putten uit het Herstelfonds, waaronder
EU begrotingsregels. Italië voldoet daar niet aan en dat is een groot probleem. TPI is een lege huls en iedereen weet het. Het kan een nog groter probleem worden als de nieuwe Italiaanse regering op ramkoers gaat liggen met de EC. De positie van Christine Lagarde is weinig benijdenswaardig. Ze kan geen kant op.
De ECB is een politieke instelling met als doelstelling de kikkers op de kar te houden. Maar je kunt landen die feitelijk failliet zijn niet eindeloos ondersteunen. Dat kan een tijdje goed gaat maar niet voortdurend. Dat moment is nu aangebroken. Is dit het uur van de waarheid voor de euro? We gaan het zien, luister en huiver!