-Frits Bosch- “Klaas Knot, stik in rentederivaten en verdwijn”
Ex-Staatssecretaris mr Martin van Rooijen, 50 Plus in de Eerste Kamer, pensioenspecialist, vroeg aan Dr Klaas Knot, algemeen directeur van De Nederlandsche Bank, DNB, of er “wetenschappelijk bewijs is dat pensioenfondsen op lange termijn beter af zijn qua beleggingsresultaat met gebruikmaking van rentederivaten dan zonder.” Van Rooijen wijst er op dat men met een “rentederivaat zelfs 100 miljard verlies kan maken als fonds als de rente tegenzit bij hetgeen de verwachting was.” Het antwoord dat Knot gaf kan ik helaas niet anders duiden dan enigszins technisch te worden.
Dekkingsgraad minder volatiel
Knot wijst Van Rooijen er op dat het er niet om gaat of het fonds op lange termijn een beter rendement behaalt, maar of het fonds een gelijkmatiger verloop van de dekkingsgraad (geringere volatiliteit) vertoont en dus ook minder sterke dips vertoont, want dat willen we niet als pensioenfonds zijnde. Een fonds kan inderdaad 100 miljard verlies maken maar dat is op de koop toe te nemen, in ruil voor een veel minder volatiel verloop van de dekkingsgraad”, aldus Knot. Op zich is dit een correcte verklaring, er zit echter een ‘maar’ aan.
Beter pensioen of betere dekkingsgraad
De eerste vraag is aan deelnemers: “wat heeft u liever: een hoger pensioen of een gelijkmatiger verloop van de dekkingsgraad?” U wilt liever een beter pensioen! Klaas Knot wil liever een “gelijkmatiger verloop van de dekkingsgraad.“ Casus belli. Ik geef de deelnemers 100% gelijk. Een beter pensioen, daar draait het immers om.
Op 4% disconteren
Pensioenfondsen zijn merkwaardige beestjes in de financiële wereld. Ze bezitten niet alleen een zak geld, opgebracht door deelnemers, maar ze hebben ook verplichtingen om uitkeringen te plegen in het verloop van de tijd. Hoe de zak geld, de ‘activa’ belegd moeten worden, wordt toevertrouwd aan vermogensbeheerders. De waardering vindt plaats op dagbasis, maar de beleggingshorizon is lang. Easy, peasy.
Die benadering geldt voor de activa, maar in mindere mate voor de verplichtingen, de passiva, zo vindt men bij DNB. De verplichtingen werden tot rond 2000 verdisconteerd naar het heden op basis van een vaste rekenrente van 4%. Dat is de gemiddelde rente op lange termijn en dat past bij pensioenfondsen die immers ook een lange horizon hadden. De focus ligt dat echt op het presteren van de beleggingen.
Rentederivaten
Rond 2000 kwam DNB echter op de (onzalige) gedachte om ook de verplichtingen op dagbasis, dus variabel, te waarderen conform het Amerikaanse IFRS systeem. Alles wat de VS doet is immers geweldig, toch? Dit had echter tot gevolg dat pensioenfondsen niet langer enkel een beleggingsrisico hadden, maar ook een renterisico. En op dat renterisico moesten ze acteren door middel van rentederivaten. Derivatenspecialisten zijn er blij mee.
Het probleem is dat er geen staat op de rentebewegingen te maken is. Het is volkomen erratisch. DNB zit voortdurend fout. Het gevolg is dat forse verliezen gemaakt worden op de derivaten. Ze zorgen er ook voor dat deelnemers ook niet krijgen wat hen toekomt op basis van de gigantische beleggingswinsten die gemaakt worden. De fondsen weigeren zelfs indexatie te verstrekken. Dit acht ik meer dan schandalig. Het is absoluut terecht dat 50 Plus met een forse navordering komt. Ik acht het diefstal van pensioen van ouderen.
Waarderen op liquidatiebasis?
Het waarderen van de passiva op variabele rentebasis doet er van uitgaan dat het fonds ieder moment geliquideerd kan worden en dat dat de waardering beschikbaar is. Dat is een foutieve aanname. Een pensioenfonds heeft niet een korte maar een ultra lange horizon. Dus daar moet men de waardering van de verplichtingen op aanpassen. DNB luistert niet en gaat ijzerenheinig door op de malheueuze weg en de twee ministers conform adviserend. Het tv programma Zoeklicht tast ook mis bij deze instelling. Bizar.
Pensioenstelsel moet niet op de schop
Deze malheur heeft mede ten oorzaak dat het Nederlandse pensioenstelsel - door ratingagencies als top de top behorend gewaardeerd - volledig en ten onrechte op de schop gaat met een prijskaartje dat wellicht het miljard ruimschoots zal overtreffen, ten koste van deelnemers. Rechtzaken, rechtzaken, rechtzaken over ‘invaren’.
(Artikel gaat verder onder deze oproep) Het is tijd om PAL te staan voor elkaar. Voor rechts. Voor Nederland. Voor Ongehoord Nederland. Ja, JUIST in deze tijd. Daarom roepen wij al onze lezers op om NU lid te worden van Omroep ON!, de enige NPO-omroep die jouw en onze waarden deelt. We zien de aanvallen op ON! in de media, en zelfs in de politiek. Maar juist DAAROM moeten we ON! meer dan ooit steunen. Word daarom lid van ON! Vandaag nog. Samen staan we sterk. Als we ON! laten vallen gaan we uiteindelijk allemaal ten onder, DDS incluis!
Ridicuul. Het systeem op basis van solidariteit tussen generaties wordt geslachtofferd door twee ondeskundige ministers. Het is volkomen onnodig als was vastgehouden aan de vaste rekenrente van 4%. Dan zijn de pensioenfondsen af van het renterisico, de focus is dan op de activa - de zak geld - en deelnemers krijgen wat ze toekomt: een riant pensioen.
Doe het niet!
Hoe vaak heb ik niet geroepen: “doe het niet!” Men luistert niet naar mij en naar vele consultants die het roerend met me eens zijn. Men luistert wel naar een DNB directeur die deze extreem belangrijke zaak voortdurend verkeerd insteekt. Daarom zeg ik naar Multatuli: “Klaas Knot, stik in rentederivaten en verdwijn!”
Frits Bosch, econoom en socioloog, auteur van Links Verdriet.
Lees ook