-Frits Bosch- 'Heide boven mensen'

Twintig jaar geleden heeft de Nederlandse overheid ruim 180 gebieden aangewezen als "natuur" en die gebieden gemeld aan "Brussel". De kern van het probleem is de rapportage aan "Brussel". Er is toen afgesproken dat de eenmaal aangewezen gebieden voor ‘eeuwig’ zo moeten blijven. "De natuur" in Nederland betreft door mensen aangelegde groenvoorzieningen. Ten aanzien daarvan is overheidsbeleid gemaakt dat de stand van zaken zoals die was eind jaren negentig, moet blijven.

Dat is een politieke afspraak, want "de natuur" is nogal veranderd in de afgelopen eeuwen. Om de landen van het continent Europa bewoonbaar te maken, werd stevig ontbost. In de 17de eeuw vond men bossen bijvoorbeeld gevaarlijk en onveilig. De Veluwe is aangelegd bij de bouw van Amsterdam. Bossen zijn verdwenen, landbouw en veehouderij kwamen en die zorgden voor ons voedsel en er kwam handel. Dat is normaal bij de ontwikkeling van de maatschappij. "De natuur” bestaat niet in Nederland, het gaat telkens om een politiek besluit. Het probleem van het politieke besluit is de rapportage aan Brussel over de door de Nederlandse overheid aangewezen gebieden.

Er zijn bijvoorbeeld boeren die destijds ruimhartig delen van hun weiland hebben afgestaan als "natuurgebied". Een mooi gebaar. Nu grenzen hun boerderijen ineens aan beschermde natuurgebieden en moeten ze inkrimpen. Als ze datzelfde weiland niet hadden afgestaan, was er geen stikstofprobleem voor deze boeren. Dit is een voorbeeld van het politieke karakter van het natuur beleid. Nergens in beleid van "Brussel" wordt Nederland verplicht om economische schade te lijden om te kunnen voldoen aan een stikstof rapportage: ecologie en economie gaan hand in hand. Het is de politieke keuze van Nederland om streng over zichzelf te rapporteren.

Dat lijkt misschien een prachtige morele stap van onze overheid maar er zijn, zoals altijd, belangen. Namelijk, in Brabant en in Gelderland zijn al boeren uitgekocht op basis van modellen die het RIVM heeft opgesteld. Sinds de coronacrisis weten we dat het RIVM politiek wordt beïnvloed (bijvoorbeeld bij de mondkapjes en bij het opstellen van modellen) en we weten inmiddels ook dat hun modellen bepaald niet onfeilbaar zijn. De Nederlandse overheid houdt bewust vast aan de modellen van het RIVM omdat als nu zou blijken dat die modellen niet deugen, boeren destijds voor niets (gedwongen) zijn uitgekocht. Dus blijft de overheid formeel vertrouwen op de rekenmodellen van het RIVM om op basis daarvan te kunnen rapporteren aan Brussel. Formeel kan de Nederlandse overheid er dan niets aan doen (dus geen schadeclaims, geen carrièrerisico voor bewindslieden en hoge ambtenaren) , het is tenslotte het RIVM dat de modellen opstelt en dat is een erkend instituut.

De keuze kan wel degelijk zijn om terug te gaan naar Brussel om aan te tonen:

- de economische schade: vele boerenbedrijven die geen valide businessmodel meer kunnen hebben door de enorme investeringen om de uitstoot van stikstof te beperken of door volledige afbouw van hun veestapel, en de toeleveranciers aan de agrarische sector die hun klanten zien vertrekken;

- de belangen: Frankrijk vindt het maar wat mooi dat de Nederlandse agrarische sector wordt vernietigd. Dag concurrentie!

- veranderde omstandigheden sinds de afgelopen twintig jaar zoals forse toename van de bevolking, waardoor er dringend tekort is ontstaan aan woonruimte terwijl er door stikstof niet in afdoende mate mag worden bijgebouwd;

- klimaat: als de agrarische sector hier verdwijnt, zullen vrachtwagens uit het buitenland ons voedsel moeten komen brengen. Brengt de C02-uitstoot daarvan geen ernstige klimaatgevolgen met zich mee?

- als we moeten importeren, importeren we uit landen met een veel minder efficiënte en milieuvriendelijke productiewijze dan de Nederlandse agrarische sector. In Nederland wordt dan het politieke stikstofprobleem opgelost maar in het buitenland wordt het vergroot. Wat lost dat op?

- GroenLinks, voorstander om de agrarische sector te sluiten in Nederland, heeft deze week een motie ingediend omdat de partij zich zorgen maakt over de voedselzekerheid, gegeven de toename van de wereldwijde bevolkingsomvang. In Nederland jagen ze de boeren weg maar ze maken zich zorgen om voedselzekerheid. Deze motie pleit toch juist voor behoud van de agrarische sector in Nederland?

En in het ergste geval, als al die argumenten zouden worden afgewezen door "Brussel", waarvan Nederland een belangrijk deel uitmaakt, dan is de oplossing om te rapporteren op basis van deugdelijke modellen en desnoods om boetes te aanvaarden van de Europese Commissie. Dit, terwijl andere landen wegkomen met overschrijdingen zonder boetes.

Wat zou er dan gebeuren? Komt er dan handhaving van de EU om de heideplantjes in Nederland te beschermen? Wie controleert de stand van zaken in de ruim 180 aangewezen gebieden "natuur"? Is daarop in de afgelopen twintig jaar trouwens fysieke handhaving geweest? (neen). Zou Nederland de EU worden uitgezet? Of zou die handelswijze leiden tot een herziening van de rapportageverplichtingen en kan de Nederlandse economie en het leven van talloos veel boerengezinnen weer floreren?

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.