Arbeidsmigranten of geen arbeidsmigranten, ‘that is the question’. Zijn zij de oplossing voor de toenemende vergrijzing van onze samenleving? Naar mijn mening zijn ze dat niet.
Hoe kan het zijn dat we miljoenen migranten hebben binnengelaten, rijp en groen, vooral groen, en er zijn toch legio vacatures die alsmaar niet opgevuld worden. Fout beleid, Mark Rutte, slechtste premier ooit. Er is een structureel tekort in het aanbod van gekwalificeerde arbeid, waardoor hiaten optreden in zorg en onderwijs. Hoe makkelijk is het dan om te roepen “we hebben arbeidsmigranten nodig.” Meer arbeidsmigranten betekent meer economische groei dat op zich tot meer hiaten leidt. Bovendien liggen wij niet goed in de markt voor hoog gekwalificeerden. We scoren prima bij ongekwalificeerden. Hoe afschuwelijk dom zijn we geweest. We moeten nu op de blaren zitten, live with it!
Er wordt verschillend gedacht over de noodzaak arbeidsmigranten toe te laten tot onze arbeidsmarkt. PVV zegt nul migranten, dus ook geen arbeidsmigranten. NSC zegt 50.000 immigranten te willen toelaten per jaar en VVD en BBB verbinden geen cijfer aan arbeidsmigranten. Zonder arbeidsmigranten zal de beroepsbevolking snel krimpen bij de huidige vergrijzing. De zogenaamde ‘grijze druk’ zou veel hoger liggen zonder deze migranten. De grijze druk is de verhouding tussen de gepensioneerden en de potentieel werkenden. Arbeidsmigranten zijn echter enkel de oplossing voor de korte termijn. Voor een definitieve oplossing zouden voortdurend ongelooflijk veel arbeidsmigranten nodig zijn. Daar zijn berekeningen op losgelaten zoals van prof Jan Latten, ex CBS. Het is geen oplossing en onacceptabel. Bevolking van 22 miljoen is een schrikbeeld. We lopen nu al vast.
Om toch de grijze druk te verminderen is het gewenst om arbeidsintensieve bedrijfstakken af te bouwen ten gunste van kennisintensieve bedrijfstakken. Ik zie niet dat gebeuren zonder dwang. Dwang moeten we echter niet willen want we hebben geen centraal gestuurde planeconomie zoals in de Sovjet Unie. Afbouw van arbeidsintensieve bedrijfstakken kan wel door sturing, dus geen subsidies en eisen dat bestaande arbeidsmigranten correct worden ondergebracht. Dit lukt niet want er zijn geen correcte woningen voor hen. Afbouw van die bedrijfstakken gebeurt dan geleidelijk waardoor herscholing kan plaatsvinden richting zorg en onderwijs. Kenniseconomie moet prevaleren met focus op innovatie.
Nederland telt 437.000 vacatures. Vraagje: waar halen we in hemelsnaam al die arbeidsmigranten vandaan????
We kennen 3,3% werkloosheid, 366.000 mensen. Ons land telt 5 miljoen uitkeringsgerechtigden voor arbeidsongeschiktheid, ouderdom, bijstand en werkloosheid. De meeste werklozen zijn bij allochtone groepen. Antillianen zijn 17% werkloos en Marokkanen 18,2%, etcetera. Daar zit dus arbeidspotentieel dat ingezet móet worden. Inclusie zou daarvoor de oplossing zijn, maar met dwang lukt het niet. Onder deze groepen is het vroegtijdig schoolverlaten en de criminaliteit hoog. Er speelt hier het reputatie- en integratieprobleem. Werkende Marokkanen, Turken en Antillianen verkeren aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Gezien de hoge werkloosheid onder hen lijkt er onvoldoende prikkel om te gaan werken, want gelet op 437.000 vacatures zijn er ook voor hen mogelijkheden. Die prikkel moet er komen, lagere uitkeringen.
Laten we ook eindelijk de fiscaliteit aanpakken waardoor het voor flexwerkers aantrekkelijk wordt full time te werken, verklein de ‘wig’.
We staan voor een immens probleem. De kwestie is niet enkel de ‘grijze druk’, maar de algeheel toenemende druk van alle uitkeringsgerechtigden, waardoor we dreigen vast te lopen. Het hoge aantal uitkeringsgerechtigden legt een enorme druk op de verzorgingsstaat. En dat bij zorgkosten die steeds meer de pan uitrijzen. We kunnen ons het niet langer permitteren dat zovelen aan de kant blijven staan. Het aantal vacatures overtreft het aantal werklozen, maar al zouden alle werklozen gaan werken, dan nog is er een vacaturesurplus van 90.000. Hiaten blijven. Ongewassen billen blijven.
Regeren is vooruitzien. Dat is onvoldoende gedaan. Verkeerde keuzes zijn gemaakt, waardoor nu een stringent herstelbeleid hoog nodig is. Geen zachte heelmeesters. Nieuwe keuzes moeten gemaakt worden. Verhoog de arbeidsproductiviteit via investeringen door automatisering, robotisering, AI. Verhoog de prikkel om te gaan werken door uitkeringen te verlagen: ‘cherrish or perrish’. De prikkel om te gaan werken moet echt fors omhoog. Laat werknemers voorbij de pensioengerechtigde leeftijd doorwerken als ze dat willen en kunnen. Ons beleid is stroperig en door consensus weerbarstig. We moeten er rekening mee houden dat op diverse niveaus er nog ernstiger hiaten ontstaan, niet in de laatste plaats in de zorg. We hebben een daadkrachtig en visionair kabinet nodig. Maar houd op met die simpele kreet “we hebben meer arbeidsmigranten nodig.” Zo simpel is het namelijk niet.
Frits Bosch is econoom en socioloog. Hij is tevens auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”. Zijn meest recente boek is Kafkaistan.