-Essay- Tom-Jan Meeus (NRC): columnist van de onderbuik
Op dinsdag 17 mei j.l. schreef Tom-Jan Meeus, gevierd commentator van politiek Den Haag, auteur, winnaar van journalistieke prijzen en columnist van NRC Handelsblad, een artikel waarin hij het standpunt van Forum voor Democratie over de oorlog in Oekraïne hekelt. Met de gebruikelijke stromannen en vileine steken onder water - zoals we ze ook bij zijn collega's tegenkomen - zet hij ons weg als een stelletje ontspoorde gekken met onnavolgbare, absurde ideeën.
Een typisch artikel dus, zoals we inmiddels wel gewend zijn van de mainstream media. En doorgaans denk je bij het lezen: whatever. Láát maar. Verdient geen aandacht. Tegelijkertijd zien we, dat velen de karikatuur die van ons wordt gemaakt - helaas - toch geloven. Sinds onze overwinning bij de Provinciale Statenverkiezingen in 2019, is het imago van FVD (en van mijn persoon in het bijzonder) aan een zorgvuldig georkestreerd, en zich voortdurend herhalend, demoniseringsproces ten prooi gevallen. En precies daarom is het misschien toch goed, af en toe gedetailleerd te reageren op dit soort vuile stukjes in de pers, en stap-voor-stap te laten zien wat voor list en bedrog de auteur in feite aanwendt om zijn lezers tot onflatteuze meningen over FVD te bewegen.
Een longread dus. Daar gaan we!
"Uiterste rechterflank"
'Op de uiterste rechterflank', zo opent het stuk, 'was het lang gewoonte de Russische aanval op Oekraïne te wijten aan het NAVO-expansionisme in Oost-Europa.'
In deze eerste zin gebeuren direct al drie opmerkelijke dingen.
Allereerst: de 'uiterste rechterflank'. Meeus heeft het, kortom, over extremisten. Het gaat niet zomaar om 'rechts' of om een 'rechtervleugel' of om 'de rechterzijde van het spectrum.' Nee, het is een 'flank', dat wil zeggen: een smaldeel. Ook is het niet zomaar 'rechts' waarover hij spreekt, maar 'uiterst rechts'. Dus een 'flank' van een 'uiterste'. De toon is gezet.
Lees ook
En daar, in die ijle regionen, heeft men - aldus Meeus - een 'gewoonte'. Wat is ook alweer een gewoonte? Dat is een reflex, iets dat je zonder veel nadenken doet. 'Ik heb de gewoonte bij het tandenpoetsen mijn iPhone te checken'. Had Meeus gesproken van een 'opvatting', een 'analyse' of een 'zienswijze', dan had de zin direct heel anders geklonken. Maar nee, het is een 'gewoonte'. Een irrationeel automatisme.
En die gewoonte, van de uiterste flanken dus, die was 'lang' om de Russische aanval op Oekraïne 'te wijten aan het NAVO-expansionisme in Oost-Europa'.
Opnieuw een opmerkelijke formulering - want hoezo was dat 'lang' het geval? De aanval begon een paar maanden geleden! Erg 'lang' kan deze 'gewoonte' van de 'uiterste flanken' dus niet hebben bestaan. Het woordje dient dan ook slechts een retorisch doel - namelijk, het versterken van de indruk dat het hier een 'gewoonte' betreft: het was al lang zo, ze zijn vastgeroest, er wordt daar bij Forum niet nagedacht.
NAVO expansie
En dan het 'wijten' van de Russische aanval 'aan het NAVO-expansionisme'. Ook alweer zo'n gemene verdraaiing. Want wij zijn weliswaar van mening dat de uitbreiding van de NAVO de verhouding met Rusland op scherp heeft gezet; dat die uitbreiding onnodig en onverstandig was, en bovendien in strijd met internationale afspraken; maar ik heb niemand aan onze zijde horen betogen dat Rusland louter en alleen door die expansie, opeens, uit het niets, Oekraïne zou zijn binnengevallen.
Veeleer betogen wij - en met ons, vele anderen, zoals Henry Kissinger, Richard Sakwa, David Goldman, Hélène Carrère d'Encausse, Stephen Cohen, Tulsi Gabbard, Candace Owens, Oliver Stone, etc. - dat deze NAVO-expansie onderdeel is van een bredere regime change politiek van de Verenigde Staten. In tal van landen organiseerden Amerikaanse geheime diensten, non-profits en NGO's afgelopen decennia immers zogeheten 'kleurenrevoluties' - waarbij een ogenschijnlijk ideële 'volksopstand' op miraculeuze wijze escaleerde tot een staatsgreep. We zagen het bij de 'Arabische lente', we zagen het in Kosovo, in Georgië en... in Oekraïne. Met steun en strategische planning vanuit de Verenigde Staten en de EU werd de regering in Kiev in 2014 ten val gebracht, en ervoor in de plaats werd een bewind geïnstalleerd dat direct door de CIA en het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken werd aangestuurd.
Marionettenstaat
Zo weten we uit een gelekt telefoongesprek, dat de Amerikaanse onderminister van defensie, Victoria Nuland, in samenspraak met de Amerikaanse ambassadeur in Kiev, Geoffrey Pyatt, kon besluiten welke mensen welke posities zouden gaan bekleden in de nieuwe Oekraïense regering; en evenzo schepte Joe Biden, destijds nog vice-president onder Obama, er zelfs over op de openbaar aanklager en vele andere Oekraïense overheidsfunctionarissen zonder pardon te hebben laten ontslaan en vervangen.
Vervolgens heeft dat Amerikaanse puppet regime in Kiev zeven jaar lang (van februari 2014 tot februari 2022) de Russische minderheid in Oekraïne bestookt met discriminerende wetgeving, dreigementen, uitsluiting, en - nadat deze minderheden in opstand kwamen - met wapentuig - waaronder clustermunitie. Er vielen tienduizenden burgerslachtoffers en meer dan twee miljoen Russische Oekraïners sloegen op de vlucht.
Ondertussen bouwden Amerikaanse geheime diensten tientallen biolabs voor militaire doeleinden in Oekraïne, leverden ze enorme arsenalen wapens aan uiterst gewelddadige milities zoals het Azov Bataljon en de Pravi Sektor, sluisden ze via witwasconstructies miljarden dollars weg voor zichzelf, voor hun kinderen (zoals Hunter Biden) en voor de zakelijke en politieke top van Oekraïne (en bezit ook Zelensky inmiddels een vermogen van meer dan 850 miljoen - opmerkelijk voor een comedian in een van de armste landen van Europa!).
In de directe aanloop naar de Russische inval bereidde Kiev vervolgens een groot offensief voor om Oost-Oekraïne volledig te heroveren en ook de Krim terug te pakken - terwijl de regering-Zelensky kort vóór februari 2022 in een gezamenlijk statement met de NAVO-top nog verklaarde spoedig als lid te willen toetreden tot het Atlantisch bondgenootschap.
Destabilisering
Het is dus allemaal wat complexer dan de Nederlandse media het voorstellen. Niettemin hebben wij ons er steeds nadrukkelijk van onthouden te spreken in termen van 'goed' en 'fout'. Enerzijds hebben wij geen 'veroordeling' uitgesproken over het Russische optreden; anderzijds hebben we ook geen 'partij' gekozen voor Rusland. We hebben kortom slechts gezegd de situatie enorm te betreuren, maar de Russische reactie ergens wel te begrijpen.
Dat is dus niet 'wijten aan', zoals Meeus het zo tendentieus verwoordt. En zoals hierboven uiteengezet, betreft onze klacht richting Amerika dus ook niet de 'NAVO-expansie' per se. Veeleer wijzen wij met scepsis op de algehele politiek van destabilisering en inkapseling die vanuit het Pentagon wordt georkestreerd. Hieruit is vervolgens een noodlottig conflict voortgekomen dat te voorkómen was geweest - wat tevens de reden is dat wij hebben aangedrongen op neutraliteit voor Oekraïne.
John Mearsheimer
Maar precies daarover gaat het vervolg van Meeus' column. Want volgens hem 'wezen' wij dan 'vaak' op het werk van de Amerikaanse hoogleraar John Mearsheimer. Het is de zoveelste gekleurde formulering. Want 'vaak' ergens op 'wijzen' geeft het gevoel dat je niet veel anders hebt. En dat je er bovendien van een afstandje naar kijkt. Als je 'wijst' ben je immers geen insider. Dan hobbel je wat aan de zijlijn. Dan tuur je wat in de verte.
In werkelijkheid hebben wij Mearsheimer misschien één - of maximaal twee - keer aangehaald, als één van de tientallen wetenschappers, commentatoren, schrijvers, etc. die hebben gepleit voor een andere benadering van de situatie rond Oekraïne (en waarvan ik er hierboven al een aantal noemde).
Waarom pikt Meeus dan juist deze man eruit? Dat blijkt uit het vervolg. Meeus heeft namelijk nog een extra gifpijltje klaarliggen. Het 'had iets wonderlijks', schrijft hij, 'dat juist deze politicoloog door Nederlandse conservatieven gretig werd aangehaald'. Wat was daar zo 'wonderlijk' aan dan? Daar komt 'ie: 'Zo laakte Mearsheimer tien jaar geleden de invloed van de Israël-lobby in de politiek in de VS, voor veel conservatieven daar een onverteerbare opvatting.'
'Antisemitisme'
Aha. Dus het 'had iets wonderlijks', omdat Mearsheimer, een jaar of tien geleden, de Israël-lobby laakte. Dat was volgens Meeus 'onverteerbaar' voor 'veel conservatieven daar'. Waar? In Amerika. Oke, dus omdat veel conservatieven in Amerika het een tijd terug - kennelijk - oneens waren met Mearsheimer over discussiepunt A, is het 'wonderlijk' als conservatieven in Nederland (of waren we van de uiterst rechtse flank?) het met Mearsheimer eens zijn over discussiepunt B.
Zou dat het zijn? Of hint Meeus hier op iets nog veel gemeners? Bedoelt hij eigenlijk te zeggen dat wij antisemieten zijn?
In beide gevallen betreft het een volstrekt onnavolgbare quasi-redenering. Maar voor je het weet, stink je erin. En dan het 'gretig' nog. Is het 'gretig', om een artikel dat je verstandig vindt, aan te bevelen? 'Gretig' ben je, als je niet veel anders hebt, als je uitgehongerd bent, op de rand van de wanhoop. Opnieuw zien we, dat als je niet heel goed oplet, als je niet heel scherp let op deze boze woordtovenaar, je meegaat met zijn subtiele gesar.
Zweden en Finland
En dan zijn we er nog niet. Want vervolgens gaat het over 'de keuze van Zweden en Finland in het weekeinde om toch toe te treden tot de NAVO.' Deze keuze laat volgens Meeus 'zien dat zij de situatie na jaren omzichtig manoeuvreren met Rusland anders interpreteren.'
Tja, dat kan natuurlijk, dat zij het anders interpreteren. Meeus vervolgt:
'Zoals The Economist maandag schreef: Zweden en Finland worden geen NAVO-lid om Rusland te bedreigen maar omdat ze zich bedreigd voelen door Rusland.'
Aha. Dus The Economist schreef dat. Leuk om te weten. Maar of het ook klopt? Precies dát is nu juist de vraag. Precies hierover gaat de discussie. Wie bedreigt wie nou eigenlijk? Wat motiveert Zweden en Finland om nu ineens, anno 2022, bij de NAVO te willen? Zou dat niet juist wijzen op een agressiepolitiek richting Rusland? Of gelooft iemand werkelijk dat Poetin naar Stockholm zal oprukken?
Het verbaast in elk geval niet, dat een pro-NAVO weekblad als The Economist volledig meegaat in de Amerikaanse oorlogspropaganda. Interessant was het nu juist geweest, als de vraag naar het waarheidsgehalte daarvan zou worden onderzocht. Of als eens werd gekeken welke mensen en partijen op dit moment eigenlijk de regeringen van Zweden en Finland vormen; hoe de ministers daar verweven zijn met internationale netwerken als de Young Global Leaders van het World Economic Forum; en of deze regeringen niet wellicht tegengesteld handelen aan hun nationale belang. Het is allemaal mogelijk - en het is allemaal interessant.
Een 'onvoorziene ontwikkeling'
Maar Tom-Jan Meeus doet niets van dat alles. Als een volleerd propagandamannetje maakt hij zijn tegenstanders belachelijk met ingenieuze stromannen - om vervolgens als 'argument' een ideologisch verwant tijdschrift te citeren.
Het gaat echter nog verder. Want dit voornemen van Zweden en Finland betekent, zo schrijft hij, 'dat nu heel Noord-Europa - sommigen spreken van 'onze boreale wereld' - zich aansluit bij de analyse dat Poetin niet zozeer begrip maar weerstand verdient.'
Allereerst toch nog even over die zoveelste steek-onder-de-gordel: het 'sommigen spreken van "onze boreale wereld".' Je ziet pestkop Meeus zich gewoon verkneukelen terwijl hij dit opschrijft. Oh, wat hebben we Baudet weer te pakken. Gna gna gna! Omdat ik het in een speech een keertje heb gehad over 'boreaal', een poëtische aanduiding voor de landen en volkeren op het Noordelijk halfrond - ontleend aan de god van de noorderwind, Boreas - zou ik, zo suggereert Meeus, nu voor paal staan omdat twee Scandinavische landen partij kiezen in een oorlog tegen Rusland.
Welbeschouwd raakt het kant nog wal. Maar, zo vervolgt Meeus, dit is 'een onvoorziene ontwikkeling'.
Oh? Ja - het is 'onvoorzien'.
Want 'drie weken voor de oorlog zei hij' - en daarmee bedoelt hij mij - 'nog in de Kamer: 'Het beste zou zijn Oekraïne met klem te adviseren een neutrale staat te worden, zoals Finland.' Dat klopt inderdaad. Drie weken voor de oorlog zei ik dat. Dus? Nou, dan moet deze ontwikkeling dus wel 'onvoorzien' zijn geweest. Maar dan komt de punchline, de definitieve genadeklap van analyticus en eigenzinnig denker Meeus:
'Ook zijn werkelijkheid is duidelijk niet bestand tegen de oorlogstijd.'
Right. 'Mijn werkelijkheid' is volgens Meeus 'niet bestand' tegen 'de oorlogstijd', omdat de regering van Finland heeft gezegd lid te willen worden van de NAVO.
Ik heb betoogd dat Oekraïne de status zou moeten hebben die Finland tot voor kort had. Dat denk ik nog steeds. Maar terwijl ik had gewild dat Oekraïne de status van Finland overnam, neemt Finland juist de positie van Oekraïne over. 'Mijn werkelijkheid' is daarmee 'niet bestand' tegen 'de oorlogstijd'. Hoe langer je erover nadenkt, hoe betekenislozer en holler de hatelijke retoriek van Meeus blijkt te zijn.
Hij produceert geen enkel argument. Niets. Het is lucht, een aaneenschakelijk van stromannen, pesterijen, flauwigheden, verdraaiingen. Zijn werk is er louter op gericht de onderbuik te bespelen.
Zijn 'journalistiek' is propaganda, manipuatie - het allerlaagste soort proza, kortom, dat er is.
