Column Frits Bosch: Sancties financieren Poetins oorlog

Binnen enkele dagen na de invasie van Vladimir Poetin in Oekraïne, leek het financiële systeem van Rusland op instorten te staan. Het Westen legde een reeks sancties op tegen de deviezenreserves van de Russische centrale bank, waardoor de roebel kelderde en burgers verwoed contant geld opnamen.

Toen verhoogde de centrale bank de rentetarieven, legde kapitaalcontroles op en injecteerde liquiditeit in het banksysteem en sommige van de tegenslagen werden hierdoor teniet gedaan. Hoewel een deel van de Russische valutareserves bevroren blijft, genereert het land nog steeds 1 miljard dollar per dag uit de energie-export. Rusland is gestopt met het publiceren van gedetailleerde maandelijkse statistieken. Maar cijfers van haar handelspartners kunnen worden gebruikt om uit te zoeken wat er aan de hand is.

Ze suggereren dat Rusland een recordhandelsoverschot heeft, terwijl de invoer afneemt en de uitvoer meer dan overeind blijft. Op 9 mei meldde China dat zijn goederenexport naar Rusland in april met meer dan een kwart daalde, vergeleken met een jaar eerder, terwijl de invoer uit Rusland met meer dan 56% toenam. Duitsland rapporteerde in maart een maandelijkse daling van de uitvoer naar Rusland met 62% en de invoer daalde slechts met 3%.

Als we dergelijke stromen over acht van Rusland’s grootste handelspartners bij elkaar optellen, dan schat the Economist dat de Russische invoer met ongeveer 44% is gedaald sinds de invasie van Oekraïne, terwijl de uitvoer met ongeveer 8% is gestegen. De invoer is gedeeltelijk ingestort omdat sancties tegen de Russische centrale bank en het verdrijven van lenende partijen uit het SWIFT interbancaire netwerk het voor consumenten en bedrijven moeilijker hebben gemaakt om westerse goederen te kopen. Elina Ribakova van het Institute of International Finance, IIF, zegt dat onzekerheid over de regelgeving in het begin ook een grote factor was, omdat westerse bedrijven niet zeker wisten welke Russische banken onder de sancties vielen.

De Russische export heeft het intussen verrassend goed gehouden, ook de export rechtstreeks naar het Westen. Sancties zorgen ervoor dat de verkoop van olie en gas aan het merendeel van de wereld ononderbroken kan doorgaan. Een piek in de energieprijzen heeft de inkomsten verder opgedreven. Als gevolg hiervan bereikte het handelsoverschot van Rusland recordhoogtes. Het IIF schat dat in 2022 het overschot op de lopende rekening, inclusief handels- en kapitaalstromen, zou kunnen oplopen tot 250 miljard dollar, meer dan het dubbele van de 120 miljard dollar die in 2021 werd opgetekend.

De sancties hebben het handelsoverschot van Rusland vergroot en dat heeft bijgedragen aan de financiering van de oorlog.

Teleurstellend. Er moet een besluit genomen worden om de handelssancties aan te scherpen. Maar zulke maatregelen kosten tijd. Zelfs als de EU haar voorstel om Russische olie te verbieden uitvaardigt, zou het embargo zo langzaam worden ingevoerd dat de import van olie uit Rusland dit jaar met slechts 19% zou dalen. De volledige impact van de sancties zou pas begin 2023 worden gevoeld, op welk moment Poetin miljarden al zal hebben verzameld om zijn oorlog te financieren.

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.