-Column Dr. Gert Jan Mulder- De politieke coup bij De Nederlandsche Bank
In 2011 stonden Mark Rutte en zijn minister van Financiën, Jan Kees de Jager, voor een strategische keuze: wie zou Nout Wellink opvolgen als president van De Nederlandsche Bank (DNB)? De logische keuze, de vakinhoudelijk ijzersterke Lex Hoogduin, werd opzijgeschoven. In plaats daarvan benoemden ze Klaas Knot, een man die, naar hun zeggen, “een andere cultuur” vertegenwoordigde dan de traditionele, onafhankelijke centrale bankiers die DNB tot 2011 had gekend. Dit was geen toeval, maar een uiterst geraffineerde zet om de grip op het monetaire beleid en de politieke wendbaarheid van de centrale bank te verzekeren.
Knot heeft zich sindsdien keer op keer bewezen als een gehoorzame uitvoerder van de politieke agenda. Waar zijn voorgangers nog de onafhankelijkheid van de centrale bank als heilig principe beschouwden, loopt Knot gedwee mee in de marsroute die door de Europese elite is uitgestippeld. Christine Lagarde’s ECB-beleid – van ongebreidelde geldverruiming tot de verregaande politisering van monetair beleid – wordt door Knot zonder morren ondersteund. Waar een onafhankelijke centrale bankier alarm zou slaan over de torenhoge inflatie en de structurele ondermijning van spaargeld en pensioenen, praat Knot het beleid goed en rechtvaardigt hij de aberraties van Frankfurt met technocratische jargon.
Nog veel verontrustender is zijn rol in de geopolitieke en maatschappelijke agenda van de EU. Knot draagt actief bij aan de introductie van de Central Bank Digital Currency (CBDC), een digitale euro die niets minder is dan een machtsinstrument waarmee burgers volledig gecontroleerd kunnen worden. Met deze digitale munt kan men in de toekomst uitgaven sturen, beperken of zelfs blokkeren op basis van politieke en maatschappelijke wensen. Dat een president van een centrale bank, die in naam onafhankelijk behoort te zijn, hieraan meewerkt, toont hoezeer DNB inmiddels een verlengstuk is geworden van de politieke macht.
En nu, met de nieuwste Europese plannen voor een gezamenlijke defensie-industrie, pleit Knot alweer voor eurobonds – een instrument dat de Nederlandse belastingbetaler opscheept met de schuldenlast van zwakke Zuid-Europese landen en de EU dwingt tot verdere politieke integratie. Dit alles onder het mom van solidariteit en veiligheid, maar in werkelijkheid niets minder dan een sluipende overdracht van nationale soevereiniteit.
De benoeming van Knot was dan ook een meesterzet van Rutte en De Jager. Ze wisten dat de toekomst van de EU niet gediend was met een kritische, onafhankelijk denkende centrale bankier. Ze hadden een politiek wendbaar figuur nodig, iemand die het monetaire beleid kon inzetten als instrument voor de bredere agenda: de EU versterken, nationale controle uithollen en de burger langzaam maar zeker onderwerpen aan een financieel-politiek sturingsmechanisme. Klaas Knot heeft zich bewezen als precies die man.
Wat we hiermee hebben verloren? De kernwaarden van een centrale bank: stabiliteit, onafhankelijkheid en betrouwbaarheid. En dat is nou net wat we nooit wilden met z’n allen.
