Wint Cameron alsnog?

Angela Merkel liet haar Britse collega in de steek, maar de Duitsers willen en kunnen niet zonder het Verenigd Koninkrijk.

Het leek een afgang. David Cameron stond vorige week vrijwel alleen in zijn verzet tegen de benoeming van Jean-Claude Juncker tot voorzitter van de Europese Commissie. Met uitzondering van de Hongaarse premier Viktor Orbán stemde alle Europese regeringsleiders braaf met Merkel mee. Cameron had veel stennis geschopt tegen de verstokte eurofiel, maar verloor de strijd.

Inmiddels zijn we een aantal dagen verder en lijkt de positie van Cameron toch minder broos. Zo wijst Dan Hodges, de linkse columnist van The Daily Telegraph, er in zijn column op dat Cameron in eigen land weinig kwalijk wordt genomen. Door zich bijna in isolement tegen Juncker uit te spreken, maakte Cameron op een pijnlijke wijze duidelijk dat 'Europa' bepaald niet eensgezind is. Dat is iets waar Hans op deze plek eerder ook op wees. "Het verdoezelen van belangentegenstellingen tussen de lidstaten vormt de rode draad van de Brusselse propaganda," schreef hij. "Zo'n gebrek aan eensgezindheid dat uit die hoofdelijke stemming blijkt is daarom een lelijke kras op het imago van de EU."

Hodges voegt daaraan toe:

Eurosceptici Conservatieven hadden altijd hun twijfels over Cameron. De premier leek een groter voorstander van Europese samenwerking dan zij. Nu heeft hij duidelijk gemaakt dat er ook wat hem betreft grenzen zijn. Dat stelt hem niet alleen in staat de vrede binnen zijn eigen partij te bewaren; het is ook electoraal gunstig, schrijft Hodges.

Op rechts concurreert Cameron met de United Kingdom Independence Party van Nigel Farage. Veel Britten delen het anti-Europa sentiment van die partij, maar weten toch niet helemaal zeker of ze dan maar helemaal uit de EU willen stappen. Op links zijn Labour en de Liberaal-Democraten. Beide partijen zijn pro-Europees. Cameron zit dus mooi in het midden en als puntje bij paaltje komt geldt dat waarschijnlijk ook voor het merendeel van het Britse volk.

Camerons positie in Europa is er ook niet minder gunstig op geworden. Hij heeft de slag om Juncker verloren, maar tal van andere Europese landen die de Luxemburger eigenlijk ook liever kwijt dan rijk waren geweest, zijn nu maar wat bereid om de Britten gerust te stellen. Duitsland voorop.

Angela Merkel dacht blijkbaar dat ze het zich niet kon veroorloven om Juncker tegen te houden, want de Duitsers waren massaal in de truc van Martin Schultz, de socialistische voorzitter van het Europees Parlement, getrapt. Die had voor de verkiezingen van vorige maand voorgesteld dat de partij die als grootste uit de bus zou komen, automatisch de voorzitter van de Europese Commissie mocht leveren. Schultz dacht destijds natuurlijk dat dat zijn partij zou worden. De SPD, die samen met Merkel regeert, stond er desondanks op dat dit 'democratische' principe werd gehandhaafd. Andere regeringsleiders wilden op hun beurt Merkel niet voor het hoofd stoten.

Echter, de Duitsers willen nog altijd dat de Britten in de EU blijven. Wolfgang Schäuble, de minister van Financiën, noemt het Verenigd Koninkrijk vandaag in een interview met de Financial Times "essentieel" en "onmisbaar."

Schäuble staat bekend als een havik en begrijpt dat het zonder de Britten wel erg lastig wordt om begrotingsdiscipline af te dwingen in het zuiden van Europa en landen als Frankrijk mee te krijgen in vrijhandelsakkoorden.

Dat ook de SPD bang is dat de Britten uit de Europese Unie stappen, is opmerkelijker. Minister van Economie Sigmar Gabriel waarschuwt vandaag in de Italiaanse krant La Repubblica dat als Europa er de komende jaren niet in slaagt minder bureaucratisch te worden en de wil van nationale parlementen niet weet te respecteren, een meerderheid van de Britten wel eens tegen lidmaatschap zou kunnen stemmen. "Een Britse exit zou het begin van het einde van het Europese project inluiden," zegt hij.

De beide regeringspartijen in Duitsland zijn het er dus over eens dat de Britten binnenboord moeten worden gehouden. Hoe? Er zijn verschillende opties. Ten eerste moet het land een belangrijke post in de volgende Europese Commissie krijgen. Cameron wist Juncker niet tegen te houden, maar kan wel een eurosceptische Brit naar Brussel sturen om tegenwicht te bieden aan de Luxemburger.

Ook kunnen de regeringsleiders Juncker een zware opdracht meegeven. Juncker zelf is geen voorstander van hervormingen die de unie 'flexibeler' zouden kunnen maken, maar als dat is wat de lidstaten willen, kan hij weinig anders dan inbinden.

Een voorbeeld van zo een hervorming is dat nationale parlementen de mogelijkheid krijgen om Europese wet- en regelgeving tegen te houden. Dat is iets dat Nederland heeft voorgesteld en Cameron steunt. De Duitsers zien hier inmiddels ook wel iets in.

Een andere belangrijke Britse eis is dat het streven naar "ever-closer union" uit de Europese verdragen wordt geschrapt. In heel Europa komt langzaam maar zeker het besef dat het integratieproces op een gegeven moment wel voltooid zal zijn. De meeste Europese volkeren snakken ook bepaald niet naar een superstaat. De dreiging van een Brits uittreden is misschien net het duwtje dat andere leiders nodig hebben om de hervormingen door te voeren die hun eigen bevolkingen ook wensen.

Als het zover komt, wint Cameron alsnog.