Wij hebben niets te zoeken in Oekraïne

Vladimir Poetin heeft zeker bijgedragen aan de crisis rond Oekraïne, maar het verleggen van de grenzen van de NAVO en de EU moest op een dag stuiten op de grenzen van het grote Russische rijk. Die grenzen vallen niet samen met de nationale grenzen van Rusland. Het gaat ook om culturele, religieuze en economische grenzen, grenzen die men geopolitieke grenzen noemt. De roekeloosheid van onze leiders heeft tot een onnodige confrontatie met het huidige Rusland geleid – een confrontatie waarbij Poetin de held met de spierballen kan spelen en het Westen zinloze gebaren aan het maken is met het verplaatsen van F-16’s naar het oosten.

Is ons kabinet echt bereid tot een luchtoorlog met Russische jets? Zijn wij echt bereid om een militair conflict met Rusland te wagen over het lot van Oekraïne, een land waarvan tot voor kort zo goed als niemand enig benul had en dat net zo’n kunstmatig land is als bijvoorbeeld Syrië?

Wij hebben niets te zoeken in Oekraïne. Wij hebben geen verantwoordelijkheid voor de democratie daar, geen verantwoordelijkheid voor de economie. Voor universele mensenrechten moeten we altijd en overal pleiten, maar die rechten lijken op de Krim juist door de Russen te worden gesteund aangezien de meerderheid van de bevolking aansluiting met Rusland zocht.

Poetin is een autoritaire heerser met ranzige hobby’s zoals het steunen van tirannieën, maar dat betekent niet dat hij per definitie ongelijk heeft, zoals Bashar al-Assad niet per definitie ongelijk heeft als hij zich verzet tegen de islamistische rebellen die hun veroverde gebieden nu aan het terugvoeren zijn naar de middeleeuwen. Pater Van der Lugt is door zijn hoofd geschoten door een islamist, niet door een volgeling van Assad. De Krim is door een gril van Chroesjtsjov aan de Oekraïne geschonken, maar in religieuze en culturele zin bleef het schiereiland deel van Rusland. Waarom zouden de EU en de NAVO zich in dat onmogelijke conflict storten? Welke belangen zijn daar te verdedigen?

De uitbreiding van de NAVO tot dicht op Ruslands geografische huid is een gevaarlijk spel geweest. In plaats van het afbouwen (of het ombouwen tot internationale interventiemacht) van de NAVO, die primair een alliantie was om een aanval van de Sovjet-Unie af te schrikken, en daarin dus perfect is geslaagd, moest de NAVO worden uitgebreid, zo vonden onze leiders, en de Russische leiders konden niet anders dan die uitbreiding als een bedreiging ervaren. Daarmee heeft de NAVO een verse vijand gecreëerd.

Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie, zo beseffen we nu, hebben wij in het Westen de Russen met enig leedvermaak aan hun lot overgelaten. We hadden een Marshallplan voor de voormalige Sovjetalliantie kunnen aanbieden en aan een totaal nieuwe relatie kunnen werken. Maar in plaats daarvan hebben we de Russische argwaan ten aanzien van het Westen, van waaruit voor de Russen al eeuwenlang dreiging en geweld verschenen, laten doorwoekeren. De vondst van grote energiereserves bood de Russen de kans nieuwe waardigheid te vinden, en Poetin is daarvan de zelfingenomen personificatie. Wat er al aan argwaan bestond, hebben we zelf versterkt door onbezonnen de NAVO en de EU uit te breiden.

De grenzen van Oekraïne zijn niet heilig. Misschien ligt een oplossing in referenda die in elke provincie worden gehouden. Als dat tot gevolg heeft dat Oekraïne in zijn huidige staat ophoudt te bestaan en een federatie wordt, soit.

De kans bestaat dat binnenkort ook Groot-Brittannië na vele eeuwen verenigd te zijn uiteen valt en Schotland zelfstandig verder gaat (in Spanje en Italië dreigen soortgelijke fenomenen), dus met een gereduceerd Oekraïne valt best te leven, ook voor de Oekaïners zelf. Waarom zouden ze zoveel Russen binnen hun landsgrenzen willen houden die zich niet met de staat identificeren?