'We moeten de euro opgeven om de EU te redden'

Afgelopen november besteedde DDS al eens aandacht aan deze Heisbourg. Zie hier. Heisbourg schreef toen, naar aanleiding van zijn nieuwste boek ('Het einde van de Europese Droom'), dat de euro 'de kanker van de EU' was geworden. Dat was, vooral voor een Fransman, een opmerkelijke uitspraak. Gisteren was hij, op uitnodiging van geestverwant Frits Bolkestein, in Nederland, tijdens een debatavond in De Balie te Amsterdam. Theo Wolters en ik waren daarbij (helaas moest uw DDS redacteur voortijdig weg om de trein te halen, maar Theo heeft een mooi verslag geschreven, dat hieronder, met enkele aanvullingen mijnerzijds, wordt overgenomen van zijn blog).

Eerst iets over Heisbourg. Wie is dat eigenlijk? Deze vooraanstaande defensie- en buitenlandexpert is opgeleid op het elitaire ENA, en bekleedt verschillende internationale bestuurlijke posities, waarvan de meest opvallende, die van voorzitter van het International Institute for Strategic Studies in Londen is.

Heisbourg is natuurlijk niet de enige internationaal vooraanstaande euro-spijtoptant, ook de Duitse economie professor en AfD voorman Hans-Olaf Henkel bekleedde prominente internationale posten en was ooit een voorstander van de invoering van de euro. Maar inmiddels keert ook Henkel zich fel tegen de euro als eenheidsmunt. En uiteraard is Frits Bolkestein, als medeondertekenaar van het euro-verdrag, een vooraanstaand spijtoptant van eigen bodem. Dat zou toch te denken moeten geven

Ingrepen 2009 – 2012 terecht
Heisbourg begon zijn betoog door expliciet aan te geven dat hij 'eigenlijk' een 'federalist' in hart en nieren is. En dat de ingrepen om de euro te redden in de afgelopen jaren in grote lijnen toe te juichen waren, omdat ze vooralsnog de euro en de EU gered hebben. Hij stelde ook, dat nu de rust is wedergekeerd, de muntunie zo snel mogelijk kan en moet worden ontbonden.

Muntunie verhindert groei
De cijfers spreken boekdelen: sinds 2008 is de economie in de eurozone niet gegroeid, gemiddeld een schamele anderhalf procent, die voor het grootste deel op het conto van Duitsland geschreven kan worden. In de zuidelijke eurozone was sprake van een negatieve groei. Dit, in tegenstelling tot andere wereld economieën zoals de VS (plus 20 procent), India (plus 40 procent) en China (plus 65 procent). Dat zijn hele andere groeicijfers.

De reden van het gebrek aan groei is volgens Heisbourg te wijten aan de muntunie, die de zuidelijke periferie dwingt tot een langdurig en pijnlijk proces van interne devaluatie, dat leidt tot massawerkloosheid en sterke koopkrachtdaling. Het voordeel van de euro voor de sterke landen kan de eurozone als geheel niet compenseren.

De positieve berichten over de zuidelijke economieën aan de hand van de dalende rentetarieven verwees hij ook resoluut naar de prullenbak: je moet het effect van de interne re- en devaluatie in de rente verrekenen. Spanje heeft een rente van 3,5%, maar daar moet je de deflatie (ca 1%) bij optellen om de effectieve rente te berekenen. Duitsland betaalt een rente 1,5%, maar daar moet je de inflatie van 2% vanaf trekken. Duitsland heeft dan een effectieve rente van –0,5%, en Spanje van 4,5%, een verschil van 5%. Tegen dit verschil in rente is niet op te werken: dit zijn geen convergerende economieën!  Het zal Spanje dan ook niet lukken om economische groei te gaan realiseren, haar export kan simpelweg niet concurreren met bijvoorbeeld de Duitse.

Ironisch hierbij is, dat Spanje het enige land is dat de 'Maastricht criteria' (max 60% BBP staatsschuld en max 3% begrotingstekort) altijd gerespecteerd heeft, maar dit terzijde. Die bepalingen achtte Heisbourg dan ook betekenisloos en nutteloos voor het realiseren van convergerende economieën. In de VS zijn de verschillen tussen de staten op dit gebied juist enorm, zonder dat dit problemen geeft. Maar de VS is dan ook op geen enkele wijze vergelijkbaar met de EU, laat staan met de eurozone, die immers geen optimaal valutagebied is.

'A burning building with no windows'
Zo typeerde Heisbourg de eurozone, waar immers geen mogelijkheid bestaat voor een eurozonelidstaat om uit te treden. Normaliter had Griekenland, toen het eind 2009 in ernstige problemen kwam, gewoon aangeklopt bij het IMF en was de standaard IMF 'rescue-procedure' gevolgd: devaluatie, harde hervormingen, en ingrijpende schuldensanering. Dan was het land nu allang weer aan het herstellen. Zoals eerder Mexico, Brazilië, Peru en Uruguay. Maar door de euro is dit niet mogelijk en wordt de verwoestende methode van interne devaluatie opgelegd door de troika, die leidt tot blijvende economische krimp en diepe armoede onder de bevolking. Maar als het Brazilië lukt om de economie te herstructureren, dan moet het de eurozone onder leiding van Duitsland zeker lukken.

Als één van de alternatieven voor de euro noemde Heisbourg de mogelijkheid voor sterke eurolanden om een eigen muntunie te beginnen: de nieuwe 'Deutschmark zone' (onduitgesproken bleef of Frankrijk daarbij zou horen, maar als Fransman is dat natuurlijk 'vanzelfsprekend'). Om de euro succesvol te ontvlechten is natuurlijk wel een goede afstemming vereist. Zijn voorkeur heeft een initiatief van Frankrijk en Duitsland om de euro in een weekend af te schaffen. Bij voorkeur een lang weekend, zoals met extra feestdagen of bankholidays. Dat heeft de grootste kans om de ontvlechting gecontroleerd te laten verlopen, omdat de banken dan een dag of vijf dicht zijn. Hij signaleerde daarbij wel, dat Frankrijk niet het initiatief zou moeten nemen, want zijn land blinkt uit in het dramatisch laten verlopen van dergelijke ingrijpende projecten. De bekende 'Franse slag' zullen we maar zeggen. Duitsland zou het voortouw moeten nemen, in goed overleg met Frankrijk, maar hij achtte de kans niet erg groot dat de Duitsers dat zouden aandurven.

Het leek hem waarschijnlijker dat Italië uit de eurozone stapt en zijn eigen munt gaat voeren (mogelijk parallel aan de euro). Omdat de hoge staatsschuld grotendeels wordt gecompenseerd door een hoog privaat spaaroverschot zou de wisseling van munt geen groot effect op de Italiaanse economie hebben. Om de Italiaanse industrie weer concurrerend te maken met Duitsland is een (monetaire) devaluatie noodzakelijk. Italië heeft sinds de komst van de Euro geen groei meer gekend, en zou met een monetaire devaluatie van 20% ogenblikkelijk een flinke groeispurt inzetten.

Historisch moment voor The Matheo Solution?
Heisbourg had helaas nog nooit van The Matheo Solution (TMS) gehoord,  die gesignaleerde nadelen van een opbreekscenario niet kent. We hebben altijd gesteld dat The Matheo Solution de enige politiek aanvaardbare oplossing is voor de problemen van de Eurofielen, omdat ze hun Euro kunnen behouden en er geen parallelle munten hoeven te komen. Fanatiekere eurosceptici hebben nog meer alternatieven, want zij hebben veel minder problemen met drastische oplossingen zoals de terugkeer van de oude valuta. Zoals bekend zijn we geen federalisten maar zien we wel de grote voordelen van een goed functionerende economische 'common market'. Maar dat lukt niet met de euro als eenheidsmunt. Het sterkste argument voor The Matheo Solution is juist dat hij elke tussenvorm tussen (bijna) geheel soeverein en (bijna) geheel federaal toestaat. Het wordt dus de hoogste tijd dat TMS door de eurofiele elite ontdekt wordt!

Na afloop van de lezing sprak Heisbourg uitgebreid met André ten Dam, de ontwerper van The Matheo Solution.  Heisbourg zegde toe zich in deze oplossing van Nederlandse makelij te gaan verdiepen. Het is daarbij zeker denkbaar dat Heisbourg in TMS de oplossingen zal vinden, niet alleen voor het creëren van politiek draagvlak om de eenheidseuro op te doeken, maar ook voor het adresseren van de problemen, die gepaard kunnen gaan met de ontvlechting van de Europese eenheidsmunt.

Als Heisbourg als eerste vooraanstaande federalist ook wordt overtuigd van The Matheo Solution, zou dit wel eens een historisch moment geweest kunnen zijn!