Waarom was Merkel zo aardig voor Cameron?

Nadat de Engelse premier Cameron afgelopen donderdag op bezoek was geweest bij “old friend” Mark Rutte ging hij vrijdag langs bondskanselier Angela Merkel. Wie een nors kijkende en bezwaren opwerpende Merkel had verwacht, kwam bedrogen uit. Als een tortelduifje trippelde Merkel om de Britse premier heen. Wat was daarvan de bedoeling?

Natuurlijk is het altijd raden naar de diepere bedoelingen van politici, maar het viel wel op dat Merkel die doorgaans niets ziet in eurosceptische Britten en free movement of people beschouwt als kernverworvenheid van de EU, plotseling erg veel begrip toonde voor Cameron.

Merkel leek goedgemutst en maakte Cameron complimentjes over zijn recente verkiezingsoverwinning. Ze ging nog een stuk verder, want Merkel benadrukte dat wijzigingen in EU-verdragen weliswaar lastig zijn maar niet onmogelijk en dat Duitsland en het Verenigd Koninkrijk vergelijkbare zorgen hebben over ongewenste migratie. Ze liet bovenal blijken dat ze dolgraag het Verenigd Koninkrijk in de EU wil houden. “Wo ein Wille ist, ist auch ein Weg”, aldus de optimistisch klinkende Merkel. Het klonk haast te mooi om waar te zijn.

Was dit een toneelstukje dat twee ervaren politici opvoerden? Vanuit UKIP-hoek wordt al enige tijd geroepen dat Cameron’s strijd tegen EU-dominantie en EU- bureaucratie uiteindelijk zal neerkomen op een paar cosmetische veranderingen, terwijl de belangrijkste EU-bevoegdheden gewoon zullen blijven. Nu is het inderdaad vrijwel onmogelijk EU-verdragen aan te passen. Wie de teksten daarover doorneemt wordt al na een paar minuten lezen buitengewoon somber.

Bij een gewone verdragswijziging moet ieder land akkoord gaan, waarbij instemming van parlement nodig is en in sommige landen een referendum. Polen heeft al laten weten helemaal niets te zien in Cameron’s plannen voor beperking van het recht op sociale uitkeringen van arbeidsmigranten uit andere EU-landen, waardoor het Britse hervormingsplan bij voorbaat in duigen lijkt te vallen. Zo zien we dus dat een land als Polen dat jaarlijks 12 miljard euro ontvangt van de EU, korte metten maakt met de wensen van het Verenigd Koninkrijk dat jaarlijks 7,3 miljard euro bijdraagt. Het kan allemaal in deze EU.

Het lijkt er sterk op dat we ons met de Verdragen van Maastricht, Amsterdam, Nice en Lissabon in een EU-tunnel met éénrichtingsverkeer hebben begeven. Een terugweg is kennelijk niet voorzien door de architecten. Een twittervriend wees mij op dit hilarische filmpje uit 2008 van de Deense Europarlementariër Jens-Peter Bonde, die in een paar minuten haarfijn uitlegt hoe de Europese bevolking zich een oor heeft laten aannaaien met het Verdrag van Lissabon, dat op een uiterst slinkse wijze de vandaag precies tien jaar geleden in een Nederlands referendum afgewezen Europese Grondwet moest vervangen.

Waarom was Merkel ineens zo aardig voor Cameron? In de Duitse media las ik een column waarin een aannemelijke theorie wordt geopperd: Merkel wil niet het risico lopen dat een Brexit boven de markt hangt, zolang zij het probleem met de weerbarstige Grieken niet heeft opgelost.

Cameron heeft er belang bij om eurosceptische criticasters de wind uit de zeilen te nemen, ook in zijn eigen partij, zoals MEP Dan Hannan die gisteren een ijzersterk betoog hield bij Buitenhof. Merkel wil vooral rust op de financiële markten totdat er een oplossing is voor de problemen met Griekenland. We gaan immers richting Eindspel met de Grieken. Het is nu buigen of barsten voor Tsipras. De Griekse staatskas is leeg en als er geen raamakkoord komt in de komende dagen waardoor de Troika 7,2 miljard euro kan vrijmaken voor de Grieken, dan is een Grieks staatsbankroet dichterbij dan ooit.

De Grieken zelf beseffen dat beter dan wie dan ook; vorige week werd door de Griekse bevolking in amper twee dagen maar liefst 800 miljoen euro opgenomen bij de banken. Ook aan de kant van het bankenstelsel dreigen dus ongelukken.

Vermoedelijk zal Merkel alles op alles zetten om op het allerlaatste moment tóch een compromis te vinden met de Grieken, maar als dat niet lukt zal ze haar handen vrij willen hebben om andere, meer drastische stappen te nemen. Vandaar het alleraardigste toneelstukje dat Angela Merkel en David Cameron afgelopen vrijdag opvoerden.