Tunahan Kuzu gebruikt herdenking van 'slaaf' voor frontale aanval op Zwarte Piet

Tunahan Kuzu sprak gisteren bij de herdenking van de 'goede slaaf' Elieser, die begraven ligt op de Portugees-Joodse begraafplaats in Ouderkerk aan de Amstel. In aanwezigheid van een merendeels Surinaams publiek deed de leider van DENK een frontale aanval op het Nederlandse koloniale verleden en Zwarte Piet. Tijdens zijn speech haalde hij telkens het verhaal van de 'slaaf' Elieser aan, die in Nederland voor een Joodse meester zou hebben gewerkt.

Het probleem? Eigenlijk was Elieser helemaal geen slaaf. Volgens historicus Odette Vlessing van het Stadsarchief Amsterdam gaat het om een donkere Jood. De tekst "bom servo" op zijn grafsteen betekent niet "goede slaaf" maar "goede dienaar". Tijdens de 17e eeuw werden slaven niet met "servo" maar met "escravo" aangeduid in het Portugees. Bovendien stond Elieser in goed aanzien binnen de Joodse gemeenschap: zo blijkt uit archieven dat hij in 1617 werd opgeroepen om in de synagoge een gebed uit te spreken.

Door een misverstand dachten eerdere historici dat het ging om een begraven slaaf, en werd Elieser door de Surinaamse gemeenschap in Amsterdam verheven tot symbool van het lijden van de slavernij. Het graf van Elieser werd als bewijs gezien dat zelfs op Nederlandse bodem (dus niet alleen in de koloniën) sprake is geweest van slavernij. Door het ongelukkige misverstand is er nu nog steeds jaarlijks een herdenking bij het graf van Elieser, terwijl inmiddels dus is vastgesteld dat het helemaal niet gaat om een slaaf met Afrikaanse roots maar om een Portugese Jood met donkere gelaatstrekken.

Hoe dan ook, Kuzu sprak gisteren op de 'herdenking' van deze 'slaaf', en nam de gelegenheid om de aanval in te zetten op Zwarte Piet. Gekleed in een Surinaamse 'pangi' stond de politicus er eerst wat ongemakkelijk bij, maar toen hij even bezig was met zijn speech durfde hij het toch aan om wat politieke speerpunten van DENK te noemen. Kuzu had namelijk nooit iets geleerd tijdens zijn geschiedenisles over de slaaf Elieser. Nogal logisch, zou je zeggen, want Elieser was helemaal geen slaaf. Maar goed, Kuzu wil dus meer aandacht voor het slavernijverleden in het Nederlandse geschiedenisonderwijs.

Maar dan was er nog iets! De zinsnede "Elieser was de knecht van de koopman Paulo de Pinha" vertoont volgens Kuzu opmerkelijke paralellen met die andere knecht: Zwarte Piet! Hoewel Zwarte Piet de hulp is van Sinterklaas – een bisschop en geen koopman – en hoewel Elieser geen slaaf was, is de zin volgens Kuzu hét bewijs dat Zwarte Piet voortkomt uit het Nederlandse slavernijverleden. Het publiek applaudiseert luid, maar of dit terecht is? Het geeft te denken dat Kuzu op een herdenking spreekt van een slaaf die eigenlijk geen slaaf was. Het gaat om een margeverschijnsel: op de reguliere slavernijherdenking bij het Slavernijmonument komen veel meer mensen af. Kennelijk was Kuzu allang blij dat hij érgens kon spreken, en kwam hij daarom naar deze kleine 'herdenking'.

[video width="400" height="400" mp4="http://www.dagelijksestandaard.nl/wp-content/uploads/2016/06/13574482_1627283080921079_1729141054_n.mp4"][/video]

Het is belangrijk om stil te staan bij het slavernijverleden van Nederland. De slavernij heeft ontelbare levens verwoest, en degradeerde mensen tot dieren. Daarom is het pijnlijk wanneer het slavernijverleden wordt gebruikt om politieke punten te scoren over Zwarte Piet, en wanneer er mensen als 'slaaf' worden betiteld terwijl ze helemaal geen slaaf waren. Hoe begrijpelijk de emotie ook is, het doet af aan waar het werkelijk om dient te gaan bij de herdenking van de slavernij: niet om politiek scoren, maar om stilstaan bij het leed dat mensen is aangedaan.