Thierry Baudet en Jesse Klaver zijn elkaars broers: alle twee vluchtend en vastklampend

In de verste verte lijken ze niet op elkaar. Maar als je van een afstandje observeert, dan zie je de gelijkenissen. Jesse en Thierry zijn broers. Beiden zijn opgegroeid in een verscheurd gezin. Alle twee vluchtend en vastklampend: de een aan de toekomst, de ander aan het verleden. Beiden voelen zich geroepen.

Jesse wil ‘Nederland veranderen’ en Thierry voelt zich ‘naar het front geroepen’. Jesse wegvluchtend van zijn existentiële angst die klimaatverandering in hem losmaakt. Thierry in dromen over een renaissance zijn toevlucht zoekend, weg van zijn angst losgemaakt door globalisering en mondialisering. Jesse met als overtuiging dat hij verraden is door het verleden en Thierry door de toekomst. Beiden zichzelf verliezend in extremen. Allebei de loftrompet blazend, terwijl hun ingebeelde overwinning slechts een gevolg is van een samenloop van omstandigheden.

Het gevolg van angst is dat je stopt met om je heen kijken. Je komt als het ware in een tunnelvisie. Je enige redding hieruit is loslaten en jezelf overgeven aan een vrije val. Zodra je dat doet, ga je vliegen of smak je keihard op de grond. In het ene geval verwonder je je over het feit dat je in de lucht blijft, in het andere geval vraag je je af hoe je weer overeind komt. Hoe dan ook ga je weer om je heen kijken. Dat exacte moment dat je weer de hele wereld toelaat, kan je aangrijpen voor échte verandering. Je wordt namelijk dan niet langer geleid door angst. Je krijgt weer zicht op je doel en daardoor het overzicht dat er meerdere wegen zijn en je tussentijds van richting kan veranderen.

Om los te kunnen laten, is het nodig dat je handen vrij zijn, anders blijf je alsnog hangen en gefocust kijken naar je geboeide handen. Door alle veranderingen in de wereld, lijkt de samenleving om de broers heen ook in een angstkramp vast te zitten. Er komen steeds meer regeltjes, voorwaarden en verplichtingen. De jongens krijgen minder en minder ruimte om zich te ontdoen van de wurggreep waarin ze gevangen zitten. Minder ruimte te ontdekken wie ze zijn. Het is een doodlopende weg, want als over iets geen controle te houden is, dan is het het leven zelf.

De zin van het leven en je levensgeluk ligt verborgen in het omhelzen van wie je bent zonder waardeoordeel. Een oordeel is namelijk een door jezelf in het leven geroepen keuze die feitelijk niet bestaat. Goed en slecht zijn slechts verbeelding. Alles is of misschien wel niet.

Elk mens is niet beter dan een ander dier. Hij is in staat om zijn eigen kroost te verraden omwille van het redden van zijn eigen ego. Elk kind die getuige was van ouders met botsende ego’s en doorvoelde hoe hij als kind verraden werd door degenen die er onvoorwaardelijk voor hem hadden moeten zijn toen hij nog klein en kwetsbaar was, weet dat.

En toch hebben we als mens een keuze. Ons brein is dermate ontwikkeld dat we als mensen in staat zijn ons eigen gedrag te doorzien, onszelf discipline aan te leren en verantwoorde keuzes te maken. De vraag is vooral: hoe hard we bereid zijn te werken?

Je kan preppen wat je wilt, maar ook dat is een vlucht in angst. Wie kiest de dag van vandaag voor moed? De keuze om je ware zelf in de ogen te durven kijken? Dat is in het enige belang voor jou, de ander en ons leefmilieu.

Als we onszelf en de wereld willen redden zullen we eerst onze mentaliteit moeten veranderen. Weg creatief boekhouden, angst zaaien en onrechtmatig straffen. Enkel nog dat voeden wat je wilt laten groeien. Dat zal in het begin voelen als heel hard werken. Gewoonweg omdat het nieuw is. Maar een geweldige uitkomst ligt daarvoor in het verschiet!

Als we ons als hogere soort willen aanmerken, wordt het tijd dat we ons brein als mens leren gebruiken. Weelde ligt niet verborgen in het bezitten, maar in het delen. In de zin van gunnen en vertrouwen. Nederig durven zijn om jezelf te vinden. Benoemen wat anders moet en kan en analyseren waarom je dat voorheen verzaakte. Vele mensen zijn een vat vol trauma’s en/of aangeleerde conditioneringen die onszelf alleen maar in de weg zitten. Zo ook de broers. Laat staan dat ze goed zijn voor een ander of de wereld.

Wanneer je onder repressie is geleerd om geen eten weg te gooien, zal je als volwassene je eten opeten, ook al is het bijvoorbeeld aangebrand en daardoor smakeloos. Je snijdt hooguit de zwarte delen eraf. Pas als je je bewust wordt van het mechanisme, kan je het tacklen. Door die belemmering te delen met anderen, het uit te spreken en de afspraak te maken dat je het de volgende keer weggooit. Zo gaat het met alles in het leven dat op je jonge schouders kwam te rusten: bewustwording, besluiten het anders te doen, delen, een overeenkomst sluiten en je aan die afspraak houden.

Dat is de sleutel tot de wereld waarnaar we verlangen. Wij zijn de sleutel voor onszelf, de ander en ons leefmilieu. Dan kunnen we loslaten waaraan we een misplaatste zekerheid ontlenen, zoals bureaucratie, klimaatmaatregelen en technologie. Dan kunnen we de angst voor schaarste vaarwel zeggen. Hoe contradictoir het ook voelt.

Een crisis is een kans om jezelf terug te vinden voor altijd. Het is als een spiegel om jezelf en je waarden te ontdekken. Onze individuele waarden zijn universeler dan we denken. De culturele saus die tussen verschillende culturen heerst, maakt daarin een verwaarloosbaar verschil. We worden boos omdat zaken afwijken van wat ons is geleerd. Juist dat zou een verademing moeten zijn: dat het anders is, mag zijn en dat dus jij gewoon jezelf mag zijn.

Pas als je geleerd hebt om los te laten en te vertrouwen, kan je luisteren naar elkaar, visies delen en samen de schouders eronder zetten. De oplossing is dan niet het vluchten in extremen, maar ‘verbroederen’. Hoe ver zouden Jesse en Thierry hierin zijn?

Vicki Van Lommel is milieudeskundige op het gebied van duurzaamheid, klimaat, energie en circulaire economie