Staatsopvoeding geen garantie voor succes

Veel ‘hulpverleners’ in Nederland hebben een hbo-opleiding gevolgd als de sociale academie.

Voor hen vormt dat de norm, die ze ook via hun werk willen opleggen aan andere gezinnen. Zij zullen niet stoppen met belastinggeld spenderen totdat elk Nederlands gezin op dat niveau functioneert. In wat een schoolvoorbeeld van cognitieve dissonantie is, blijft alles wat deze mythe doorprikt als wensdenken zonder gevolgen.

Een aantal gemeenten stelt in februari 2014 voor om ieder kind recht te geven op gratis 2 dagdelen peuterspeelplaats; voor achterstandskinderen moeten dit vier dagdelen zijn. Een goede toegankelijke peuterspeelzaal moet als recht worden vastgelegd in de wet. Geraamde kosten 815 miljoen euro. Dit soort voorstellen heeft echter een hoog ijsberggehalte, omdat de echte kosten aanvankelijk verborgen blijven. Terecht werd hiermee op DDS dan ook korte metten gemaakt.

Dit soort interventies wordt vaak wetenschappelijk gerechtvaardigd door te verwijzen naar onderzoek door de Amerikaanse econoom en Nobelprijswinnaar James Heckman. Dat is iemand die niet te snel kan worden beschuldigd van een voorkeur voor overheidsingrijpen. Uit zijn onderzoek veertig jaar geleden kwam naar voren dat vroege interventie in de vorm van voorschoolse educatie bij kinderen uit achterstandsgezinnen zeer effectief is. Dit gaat echter alleen op voor achterstandskinderen en niet voor álle kinderen. We hebben het ook over de situatie in de VS en niet die in Nederland, waar elke gemeente een Centrum voor Jeugd en Gezin heeft en verder een hele batterij hulpverleners klaar staat voor alle leeftijdsgroepen.

Dat een staatsopvoeding niet de beste garantie voor succes is, blijkt o.a. uit recent onderzoek van het CPB. De Kwaliteitsaanpak Basisonderwijs Amsterdam (KBA) is een programma om de prestaties van basisscholen te verbeteren. Het scholen van docenten en het invoeren van nieuwe lesmethoden zijn belangrijke onderdelen van dit programma, dat het basisonderwijs nog sterker in de greep brengt van de (gemeentelijke) overheid. Het effect van de kwaliteitsaanpak was een verlaging van de CITO-score van leerlingen in groep 8 van zwakke en zeer zwakke basisscholen. De daling bedroeg gemiddeld 1,7 punt in vergelijking met een controlegroep die niet deelnam aan de KBA.

Een ander voorbeeld. In de zomer van 2012 berichtte RTL Nieuws over een concept-onderzoek in opdracht van het ministerie van VWS, waarin 250 probleemgezinnen in Nederland werden doorgelicht. Ook dit onderzoek kwam tot teleurstellende conclusies over wat overheidsingrijpen vermag. De overheid besteedt jaarlijks 10 miljard euro aan hulpverlening aan gezinnen met verschillende problemen, maar een kwart daarvan is volgens het onderzoek verspilling. De 'probleemgezinnen' zouden beter af zijn met minder hulp. De onderzoekers berekenen dat de hulpverlening per probleemgezin gemiddeld 104.000 euro per jaar kost. Zij concluderen dat de helft van de gezinnen met minder hulpverleningsinstanties toe kan. De officiële publicatie van dit onderzoek blijft overigens voor mij onvindbaar op internet.

De gemeenten baseren hun voorstel voor gratis peuterspeelzalen niet eens op onderzoek. Dat speelt blijkbaar geen enkele rol in de discussie welke taken de overheid moet doen en welke niet. De overheid is er om jouw op de sociale academie gevormde idealen te realiseren en aan anderen op te leggen. Als blijkt dat overheidsingrijpen niet het beoogde effect heeft, dan moet het anders worden vormgegeven. Meestal vindt men de oorzaak in te weinig geld om de ideale uitvoering vorm te geven. Het zou mooi zijn als op 19 maart met dit soort beleid wordt afgerekend en er een keer werk wordt gemaakt van het flink kortwieken van de overheid. Helaas hebt u in de meeste gemeenten slechts de keuze tussen partijen die meer overheid willen en veel meer overheid.