Schitterende ellende

In de sociaal-realistische drama’s spelen kinderen vaak een belangrijke rol; wellicht ook om te laten zien waarom de ellendige situatie aan de brede onderkant van de Britse samenleving weinig reden tot optimisme geeft. De nieuwe generatie groeit op met alcoholische ouders, in gebroken gezinnen en grote armoede, en een atmosfeer waarin geweld, cynisme en racisme de boventoon voeren. Dat is in The Selfish Giant, dat zich afspeelt in de donkere arbeidersbuurten van Bradford, West-Yorkshire, niet anders: de hoofdrollen zijn weggelegd voor de jonge, wereldwijze Arbor (die in hogere klassen als ADHD zou worden gediagnosticeerd en op een dieet van ritalin ongetwijfeld een briljante toekomst tegemoet zou gaan) en zijn goeiige vriend Swifty – een stuk groter dan Arbor maar niet in staat zich adequaat te beschermen tegen het kwaad in zijn omgeving.

De twee dertienjarigen spijbelen hele dagen en verdienen wat geld voor henzelf en hun mislukte ouders met het verzamelen van oud ijzer en koper – een gewild product waar meer scharrelaars op azen. De inkoper – de hyper-opportunistische en door het leven getekende rashandelaar Kitten – zorgt voor een klein lichtpuntje in het bestaan van de twee. Hij bezit een renpaard, waar Swifty grote liefde voor opvat en waar hij, dankzij zijn ervaring met paarden, voor mag zorgen. Maar dat betekent wel minder ruimte voor Arbor, die jaloers wordt op de band tussen zijn beste vriend en het paard.

De film volgt de twee jongens bij hun dagelijkse uitjes en toont ook delen van hun gezinsleven, met wanhopige moeders, een gelaten vader, criminele broers, levend in uitgewoonde huizen, waar de deurbel een zonder uitzondering slecht nieuws betekent: een deurwaarder of een politieagent. Verlichting wordt geschonken in de vorm van de bijzondere vriendschap tussen de twee jongens. Ze gaan voor elkaar door het vuur, beschermen elkaar en helpen elkaar. Dat gebeurt zonder enige sentimentaliteit en uit zich in subtiele gebaren, of soms juist heftige acties.

De vriendschap houdt de twee op de been, wanneer ze keer op keer door het leven worden neergeslagen. Maar natuurlijk wordt ook die mooie verstandhouding op de proef gesteld, en is het als altijd geld dat aan de basis van die kwade ontwikkeling ligt.

Voor de lezer in algehele somberheid is gezonken: The Selfish Giant is een prachtige film. Niet alleen vanwege het sfeervolle camerawerk, dat de emoties van de jongens heel precies vangt en een bijna romantische ondertoon verleent aan zelfs de meest deprimerende plekken. Maar ook en vooral door het optreden van de twee jongens, die uitzonderlijk goed gecast zijn en onwaarschijnlijke acteerprestaties neerzetten. Geen wonder dat de film op festivals op de hele wereld prijzen in de wacht sleept, en vanaf vandaag in filmhuizen in alle grote steden van Nederland te zien is. Barnards schitterende ellende verdient een groot publiek.