Ronald van Raak (SP) vindt 'vrije markt = vrije samenleving' naïef

Wow, een SP'er hekelt het vrije markt-denken, big deal! Nee, dat is niet waar het hier om gaat. Meneer van Raak is van mening dat er in Nederland sprake is van een vrije markt en er überhaupt nog liberalen aan het stuur zitten of hebben gezeten. Daar gaat het al mis.

'Vrije markt' en 'marktwerking' worden veelal op één hoop gegooid in dit land. Het simpelste concept is een paar bedrijfjes in hetzelfde gebied die met elkaar concurreren. De één is wat sneller met de productie, de ander iets duurder maar véél beter, weer een ander erg matig maar véél klantgerichter. Hartstikke leuk, Nederland plakt het etiket van dit voorbeeld echter op halfbakken constructies als het openbaar vervoer, energiebedrijven, telecommunicatie, zorginstellingen en het protectionisme van de EU.

Leuk man, dat ik kan kiezen tussen Syntus of 'koop maar een auto', tussen basiszorg met of zonder specifieke contracten tussen aanbieders die maar net in mijn buurt moeten zitten en tussen de provider in mijn regio of 'stuur maar een postduif'. Nederland kent haast geen vrije markt.

Of de situatie waar we nu in zitten een logisch gevolg is van wat ooit een vrije markt was, laat ik nu terzijde. Van Raak kaart namelijk aan dat het eerlijker verdelen van de rijkdom een voorwaarde is voor een vrije samenleving. Dat is eveneens onwaar. Ergens levert een groep namelijk vrijheid in (verplicht verlies van rijkdom) ten behoeve van een groep die mogelijk niet met de vrijheid die rijkdom met zich meebrengt, om kan gaan.

In beide gevallen, het valse schetsbeeld van een liberale samenleving/ de vrije markt of een eerlijker verdeelde rijkdom, mist er een component waardoor het steeds mis blijft gaan met die benaderingen. Het gaat om binding met de gemeenschap. De steenrijke 'liberaal' kan zo verhuizen of is te druk met z'n baan, de arme sloeber is afhankelijk van de staat.

De liberaal die echter om z'n directe omgeving geeft, in plaats van de kosmopoliet uithangt, en de socialist, die eens eerst initiatieven vanuit de gemeenschap stimuleert in plaats van maar direct de staat op alles toe wil passen, zullen een stuk meer vrijheid en rechtvaardigheid in het leven roepen dan via de koersen die ze beiden varen om elkaar tegen te werken.