Redt Senaat Amerika van bankroet?

Tot aanstaande donderdag heeft het Amerikaanse Congres om het wettelijk schuldplafond te verhogen. Daarna kan de Amerikaanse overheid nog ongeveer tot 1 november zijn betalingsverplichtingen voldoen van de belastinginkomsten. Daarna is het geld op en dreigt bankroet. De financiële markten zullen dan hun vertrouwen in de kredietwaardigheid van de Verenigde Staten verliezen en de rente zal omhoog schieten, ondanks dat de Amerikaanse overheid van de belastinginkomsten haar rente zou kunnen betalen. Dit laatste is niet eenvoudig gezien het enorme aantal betalingen die de Amerikaanse overheid dagelijks verricht. Die zullen allemaal verzet moeten worden, zodat de rente als eerste betaald wordt. Een mega-operatie die onnodig is en buitengewoon riskant voor de Amerikaanse economie en de wereldeconomie.

Gelukkig wordt er op dit moment een deal uitonderhandeld tussen de leiding van de Republikeinen en de Democraten in de Senaat. In deze deal zou het wettelijk schuldplafond verhoogd worden tot aan 15 februari en zou ook de overheid, die nu 14 dagen gesloten is door de eisen van de Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden om Obamacare met een jaar uit te stellen, heropend kunnen worden doordat deze financiering krijgt tot aan 15 januari. Dit compromis uit de senaat zou voorzien in onderhandelingen over de begroting met als deadline 15 december. Deze begrotingsonderhandelingen zouden moeten leiden tot bezuinigingen, hervormingen van entitlements (Social Security, Medicare, Medicaid en Obamacare) en hervormingen van het belastingstelsel.

Entitlement reform is de enige manier om de Amerikaanse begroting weer sluitend te krijgen. Structurele ingrepen in deze entitlements zijn onvermijdelijk en een absolute noodzaak. De federale uitgaven stijgen  in 10 jaar met zo’n 70% van 3.553 miljard in 2013 naar bijna 6000 miljard in 2023. De belangrijkste oorzaak voor de stijging van de federale begroting zijn de alsmaar stijgende uitgaven voor entitlements (medicare, medicaid en social security) van 2000 miljard in 2012 naar bijna 3700 miljard in 2023. De Amerikaanse overheid kan deze entitlements niet betalen en dan komt er een nieuw entitlement, Obamacare, nog bij. In de nabije toekomst zullen de uitgaven voor medicare, medicaid, social security en rente op de staatsschuld de inkomsten van de federale overheid bijna helemaal opsouperen.

Nu wordt het moeilijke debat over overheidsuitgaven, hervormingen en belastingen weer uitgesteld. Daar is de Amerikaanse politiek goed in geworden door de jaren heen. Bij de overeenkomst over de verhoging van het schuldplafond in 2011 werd ook voorzien in dergelijke begrotingsonderhandelingen om te komen tot 1500 miljard dollar aan bezuinigingen in 10 jaar. Uiteindelijk konden Democraten en Republikeinen die de onderhandelingen voerden in een Supercommittee geen overeenstemming vinden, waardoor automatische bezuinigingen in de vorm van de Sequester zou ingaan. De Deficit Reduction Commission onder leiding van de Democraat Bowles en de Republikein Simpson, ingesteld door president Obama, heeft aanbevelingen gedaan om het begrotingstekort terug te dringen via bezuinigingen en hervormingen. Met deze aanbevelingen is zowel door Obama als beide partijen in het Congres niets gedaan. Daarnaast functioneert het begrotingsproces in het Congres nu al bijna 4 jaar niet. De laatste vastgestelde begroting dateert van 2009. Sindsdien wordt de overheid gefinancierd via continued resolution, een noodwet die de status quo voortzet. Budgettair is het dus al vier jaar een chaos. Op 15 december als de deadline voor de volgende ronde begrotingsonderhandelingen is verstreken, zullen de Democraten en de Republikeinen weer recht tegenover elkaar staan en is er weer niets bereikt. Daarvoor zijn de partijpolitieke verhoudingen de laatste weken zeker door de government shutdown teveel vergiftigd.

De grote vraag is dan ook of dit compromisvoorstel van de Senaat zonder kleerscheuren door het Huis van Afgevaardigden zal worden aangenomen. De eerste voortekenen zijn niet gunstig. Vandaag vergadert de Republikeinse fractie over het compromisvoorstel van de Senaat. Dan zullen we meer weten.