'Redding' euro gaat van kwaad tot erger

Ondanks de steeds luider wordende roep om uitbreiding van het EFSF, invoering van eurobonds en het aanzetten van de bankbiljettenpers door de ECB gaf bondskanselier Merkel de afgelopen tijd geen krimp. Over haar schijnbaar halstarrige houding schreef ik een week geleden op deze site het volgende:

Nu we een week verder zijn begint het er sterk op te lijken dat het compromisplan voor de 'redding' van de euro dat op de eurotop volgende week beklonken gaat worden, er zo zal uitzien. Bondskanselier Merkel krijgt de felbegeerde 'fiscale unie' die de begrotingen van de landen in de eurozone onder Brusselse controle plaatst en in ruil daarvoor mag de ECB onbeperkt de geldpersen aanzetten voor de aankoop van dubieuze staatsobliogaties, om zo de rente in de probleemlanden - met inbegrip van Frankrijk - binnen de perken te houden. De afgelopen 24 uur hebben de drie hoofdrolspelers in dit drama zich in redevoeringen over een en ander uitgelaten. 

ECB-president Mario Draghi was in een toespraak voor het Europees Parlement glashelder. Volgens Draghi moeten de eurolanden om te beginnen een gezamenlijk begrotingspact sluiten voordat over nieuwe interventies kan worden gepraat. Dit is diplomatieke taal. We kunnen er rustig vanuit gaan dat zodra het besluit over dat 'begrotingspact' (de fiscale unie van Angela Merkel) is genomen, de geldpersen in Frankfurt op volle kracht gaan draaien.

Ook president Sarkozy en bondskanselier Merkel deden in hun toespraken, respectievelijk gisteren voor 5000 toehoorders in Toulon en vandaag voor de Bondsdag in Berlijn, een duit in het zakje. Omdat de onderhandelingen nog in volle gang zijn lieten ze natuurlijk niet het achterste van hun tong zien. Bovendien moesten ze hun kiezers geruststellen ten aanzien van de onvermijdelijk consessies.

Sarkozy zei gisteren te verwachten dat de ECB zal ingrijpen als het erop aankomt, daarmee suggererend dat het met het felbegeerde aanzetten van de geldpersen door de ECB wel goed gaat komen. Dat hij in ruil hiervoor soevereiniteit in Brussel moet inleveren kreeg de Franse president niet over zijn lippen. Hij suggereerde dat de beslissingsmacht in de fiscale unie niet op supranationaal niveau (dus in Brussel), maar op intergouvernementeel niveau (dus bij de gezamenlijke regeringen) zou komen te liggen. Minder Barroso dus, en meer Van Rompuy.

Merkel benadrukte in haar toespraak natuurlijk de zegeningen van de fiscale unie, die in de Duitse visie gepaard gaat met soevereiniteitsoverdracht aan Brussel. En passant serveerde ze de eurobonds af. De bondskanselier onderstreepte voorts het belang van de onafhankelijkheid van de ECB, maar erg overtuigend is dit, gelet op het voorgaande, natuurlijk niet.

De geldpersen aan in ruil voor de fiscale unie. Als dat inderdaad de deal wordt, wat zijn dan de gevolgen? In Elsevier van deze week (papieren versie) geeft Syp Wynia alvast een vooruitblik. Mede hierdoor geïnspireerd kom ik tot het volgende. Zo'n deal is natuurlijk erg voordelig voor de Fransen. Die profiteren meteen van het aanzetten van de geldpersen. Hun bedreigde kredietwaardigheid is voorlopig gered en hun banken kunnen nog meer rommelobligaties naar de ECB lozen. Ook de zuidelijke probleemlanden kunnen even verlicht ademhalen. Bovendien leidt het te verwachten inflatoire effect tot een gedeeltelijke verdamping van de staatsschulden. Tot nu toe is dat inflatoire effect nog meegevallen doordat de banken de opbrengst van de rommelobligaties die ze aan de ECB verkopen weer kortlopend parkeren bij de ECB. Daar onstaat een uitdijend stuwmeer van geparkeerd geld dat door de rechthebbenden op elk moment weer in circulatie kan worden gebracht. Een tikkende inflatietijdbom die ieder moment kan afgaan.

De Duitsers krijgen in ruil voor dit offer hun fiscale unie. Maar dat is een zaak van lange adem die via stroperige verdragswijzigingen zijn beslag moet krijgen. En het is dan zeer de vraag wat er van al die mooie plannen uiteindelijk terecht komt. Europese verdragen en afspraken zijn al zo vaak als het erop aankwam vodjes papier gebleken. Het aan de laars lappen van de regels voor begrotingstekort en staatsschuldquote en van het 'bail-out'-verbod, en de aankoop van rommelobligaties door de ECB, het waren stuk voor stuk flagrante schendingen van die verdragen en afspraken. En het zal zeker niet meevallen om de probleemlanden in de gewenste richting te dwingen. Landen als Italië en Griekenland zijn immers praktisch onbestuurbaar omdat vrijwel alles daar loopt via informele - soms ook criminele - netwerken. Die mooie fiscale unie zou dus weleens kunnen uitdraaien op een dooie mus waarmee de Duitsers zich blij hebben laten maken.

Maar mocht het toch anders lopen dan zal blijken dat Brussel die nieuwe bevoegdheden tot het uiterste zal oprekken en dat allerlei zaken binnen het Brusselse machtsbereik komen te liggen. Neem bijvoorbeeld de pensioenen. De ongedekte pensioenrekening in veel landen van de eurozone vormt een belangrijke oorzaak van de schuldencrisis en dat probleem wordt alleen maar groter. Brussel zal zich dus intensief met de pensioenen gaan bemoeien.

Voor Nederland is dit alles slecht nieuws. De aankoop van die rommelobligaties door de ECB wakkert niet alleen de inflatie aan, wat slecht is voor onze pensioenen, maar zet ook de solvabiliteit van de ECB onder druk, en dat betekent dat vooral de relatief solide landen zoals Nederland het gelag moeten betalen als de tekorten van de ECB moeten worden aangezuiverd. De probleemlanden, die van die obligatieaankopen profiteren, zullen buiten schot blijven, want je kan nou eenmaal geen veren plukken van een kikker. Verder is het verre van denkbeeldig dat Brussel, gedekt door de nieuwe bevoegdheden krachtens de fiscale unie, een greep gaat doen in onze, dan door de inflatie toch al aangetaste, pensioenpotten.

Het ziet er dus naar uit dat, als die Frans-Duitse deal er komt, Nederland door de gevolgen ervan bijzonder zwaar zal worden getroffen.

 

Foto: Wikimedia Commons / ArcCan