Recensie: VSV - De nieuwe roman van Leon de Winter

Leon de Winter is geboren in 1954 in het zuiden van Nederland. Hij studeerde aan de filmacademie en zijn eerste boek kwam uit op zijn 22e verjaardag. De Winter is een veelzijdig man, hij was politiek columnist onder meer bij Elsevier, het N.I.W, de Wallstreet Journal en Der Spiegel. Momenteel schrijft hij o.a. voor de Telegraaf en Die Welt. Hij heeft 17 boeken geschreven, veel bestellers, vertaald in 22 talen. Ook is hij filmregisseur en producent.

VSV
Dit boek is evenals de andere boeken van De Winter spannend en rijk aan ideeën.

Het heeft veel diepte en is ontroerend. VSV is de naam van een lagere school, die gegijzeld wordt door een groep Amsterdamse, Marokkaanse jongeren. Het basisidee voor dit boek was snel geboren. Een groep jonge Marokkanen, afkomstig van een talentvolle voetbalclub, pleegt een drievoudige aanslag. Zij blazen het Muziektheater op, kapen een vliegtuig en gijzelen een school met als doel Mohammed  B. vrij te krijgen en Geert Wilders mee te nemen naar een ver moslimland. Daaronder construeert De Winter de onmogelijke liefde tussen Max, een crimineel in ruste die een nieuw hart getransplanteerd krijgt, en Sonja, een arts van wie de vader een corrupte makelaar was, mogelijk geïnspireerd op de figuur Willem Endstra.

De Winter extrapoleert zijn verhaal op de nabije toekomst en gebruikt daarbij bestaande figuren als Piet Hein Donner, Job Cohen, Geert Wilders, Bram Moszkowicz en zichzelf. Dit heeft als voordeel dat hij in VSV dingen kan zeggen die hij in werkelijkheid moet mijden.

Van Gogh
Dan wordt het moeilijk, omdat De Winter ook Theo van Gogh wil opvoeren.

Theo van Gogh heeft in zijn splitsingsbehoefte aan goed en slecht De Winter lange tijd bestookt met de meest kwetsende opmerkingen. Hij loog daarbij en beschuldigde De Winter valselijk van een bizarre verzamelhobby. De Winter sloot zich af voor

Van Gogh en trachtte hem te negeren. Daarna vond Van Gogh een andere vijand, burgemeester Job Cohen, en het gevaar dat de islam voor het westen en Nederland betekende. Hierin kon De Winter hem goed volgen mede omdat hij dezelfde themata besprak, zij het voorzichtiger en afstandelijker.

De moord op Van Gogh door Mohammed B. veroorzaakte bij De Winter heftige en tegenstrijdige gevoelens. Zijn angsten om hetzelfde lot te ondergaan werden aangewakkerd en mogelijk was dit de oorzaak dat hij lange tijd met zijn gezin in Amerika verbleef. Voor de lezers is dat alleen maar een voordeel, omdat De Winter zich snel ontpopte als Amerika-kenner. Hij richtte onlangs de website Het Vrije Westen op, die ik iedereen kan aanbevelen.

 Hoe dan ook, Van Gogh moest in het boek. Nu houdt De Winter ervan in zijn boeken een stuk mystiek te verwerken en zo wordt Van Gogh de beschermengel van Max. Aan het eind van het boek schrijft de Winter liefdevol en ontroerend over Van Gogh en zegt hij dat hij hem graag had willen ontmoeten.

Ik zou nog veel meer over deze roman kunnen schrijven, maar in plaats daarvan volgen hier enkele belangrijke citaten uit het boek over de belangrijkste figuren.

Donner
“Donner kwam uit een familie van bestuurders en regenten. Een familie die altijd de status-quo had gediend. Het was de status-quo die Nederland overeind en beheersbaar hield. ( ) De Nederlandse elite was niet uit op gewin, op luxe en aanzien. ( ) De samenleving moest functioneren. Het staatsbelang stond altijd voorop.”

Wilders
De Winter beschrijft in dit boek hoe onmogelijk het leven van Wilders is geworden. Voortdurend gevaar, voortdurende bedreigingen. Zelfs als hij naar het toilet wil, moet de DKDB controleren of het veilig is.

De Winter: ”Hij was op een waarheid gestuit waarvan de openbaarmaking de politieke elites tegen de borst stuitte. Wat je ook beweert, ik zal je in het openbaar nooit steunen, ook al heb je gelijk - Harry Mulisch had het hem niet zo gek lang voor zijn dood gezegd.”

“Paul Scheffer ( ) had hem hetzelfde toevertrouwd.”

Hier toont De Winter grote zelfkennis over zichzelf en schrijft het volgende: ”De Winter was een van de intellectuele lafbekken die onder vier ogen zeiden hem te steunen, maar in het openbaar altijd afstand hielden.” En verder: ”Na Nine Eleven had De Winter kritisch en uitgebreid over de radicale islam geschreven, maar hij had zich nooit openlijk als sympathisant van Wilders durven afficheren. Voor een intellectueel, of een nep-intellectueel ( ) had dat zelfmoord betekend. Laf. Hypocriet.”

Zo dat is eruit. De Winter is moedig, dus eindelijk is het gezegd. Hij heeft het oordeel over zichzelf in dit boek uitgesproken en daardoor dit negatieve oordeel overwonnen.

De Winter
De Winter zegt over zichzelf dat hij angstig is, maar rijk aan ideeën. De grootste angsten van De Winter zijn dat een van zijn kinderen iets overkomt - dit heeft hij behandeld in zijn boek God’s Gym (2002) - of dat hij door zijn vrouw Jessica wordt verlaten. In VSV verlaat zij hem vanwege zijn rechtse praatjes voor een rijke ander. Dit geeft De Winter de ruimte een relatie met een andere vrouw aan te gaan. En wat voor vrouw: de vrouwelijke hoofdpersoon van het boek, de ideale vrouw Sonja. Helaas gaat zij weer terug naar Max, dus reden om te treuren.

Nog een keer De Winter:

“Maar het was goed gekomen. In de verbeterde versie vervolgde Theo zijn weg, telkens opnieuw, op een stevige omafiets. Hij fietste en fietste en elke keer vulde zijn hart zich met zoveel mededogen, met zoveel bewondering en aanbidding voor wat hij zag, de mensen in hun spontane goedheid, dat hij ervan overtuigd was dat hij daarmee niet alleen deze stad maar alle levenden kon verwarmen. Terwijl hij voor altijd bleef fietsen, was hij aangekomen.”