Reactie op interview Hirsch Ballin Buitenhof 13 Oct. 2013

Hirsch Ballin stelt in de uitzending van Buitenhof van 13 Oct. 2013 dat politici zich meer aan de grondwet moeten houden inzake het doen van uitspraken betreffende zaken van individuen die onder de rechter liggen. Op dit moment denken we met name aan de zaak van Volkert van de Graaf en de beslissing die staats-secretaris Teeven heeft genomen om af te zien van het proefverlof.

En in principe heeft Hirsch Ballin uiteraard gelijk. De scheiding van recht en staat is een groot goed. Op deze manier worden de rechten van een individu beschermt tegen het grote publiek, die zijn recht probeert te halen via de politiek. De respons van Hirsch Ballin is in deze, dat politici zich bewust moeten zijn van de grondwet waarin deze scheiding is geregeld. Eigenlijk is het een beroep op de spelregels van onze rechtsstaat.

Hirsch Ballin stelt ook dat de scheiding van recht en politiek juist in deze tijd in het gedrang komt, omdat politici eerder geneigd zijn tot het doen van uitspraken onder de druk die door de sociale media (lees technologie) wordt gecreeerd. En ook hierin heeft hij gelijk. Als politicus kun je hier niet om heen. Want er is altijd wel 1 van de collega politici die reageert.

Wat echter niet voorkomt in het betoog van Hisch Ballin is dat de druk van de sociale media een systeem fout bloot legt in ons rechtsstatelijk ysteem. Om achter deze systeem fout te komen moeten we afvragen waarom het grote publiek een beroep doet op de politiek om de rechterlijke macht te beinvloeden.

De voor de hand liggende reden is dat het rechtsgevoel van dat grote publiek afwijkt van het rechtsgevoel van de rechterlijke macht. En dan is het logisch dat de politiek wordt aangesproken, omdat deze de burgerij vertegenwoordigen. Als deze discrepantie verdwijnt dan is het voor de burgerij ook niet nodig om een beroep te doen op de politiek. En wanneer het mogelijk mocht zijn om deze discrepantie structureel te laten verdwijnen, dan wordt ons rechtsstatelijk systeem een stuk ongevoeliger voor de druk van de sociale media.

Het goede nieuws is dat er manieren zijn om deze dicrepantie in de beleving van het rechtsgevoel tussen burgerij en rechterlijke macht op een structurele manier te laten verdwijnen of in ieder geval te verminderen, namelijk de gekozen rechter en/of jury rechtspraak.

Wanneer 1 van deze vormen van rechtspraak wordt ingevoerd (of allebei), dan is de burgerij voor een gedeelte zelf verantwoordelijk voor rechtspraak en dan met name het uitvoerende gedeelte van de rechtspraak; het maken en aanpassen van de wetten blijft bij de politiek.

In de systeemtheorie is het zeer gekend dat externe druk op een systeem allerlei weeffouten, wanneer aanwezig, in het systeem bloot kan leggen. In de technische wereld is het dan gebruikelijk om het systeem aan te passen zodat het meer opgewassen wordt tegen de wereld waarin het moet functioneren. Het systeem wordt zogezegd robuuster.

Waarom zouden we dit niet doen met ons rechtsstatelijk systeem?? Het valt niet te ontkennen dat wereld waarin 'ons systeem leeft' sterk veranderd is, sinds de tijd waarin het tot stand kwam. Het lijkt erop dat ons rechtsstatelijk systeem niet helemaal vlekkeloos op de veranderde wereld kan inspelen. Een beroep doen op de spelregels die het systeem definieren, zoals Hirsch Ballin doet, is dan ook zinloos. Het houdt het gebrekkige systeem alleen langer in stand en maakt de situatie uiteindelijk slechter. Beter is het systeem aan te passen aan de moderne tijd.