'Plain packaging' weerhoudt rokers niet

Anderhalf jaar geleden dwong de toen nog linkse regering van Australië alle tabaksfabrikanten hun reclames van de pakjes sigaretten te halen. In plaats daarvan kwamen enorme gezondheidswaarschuwingen op de pakjes met gruwelijke plaatjes (waarvan bovenstaande nog een van de minst onsmakelijke is). De gedachte was dat rokers hierdoor zouden worden afgeschrikt. Blijkbaar ging de regering er vanuit dat rokers nog niet wisten dat roken slecht is voor hun gezondheid.

Ook in Nederland laaide de discussie over wat in het Engels 'plain packaging' heet vorig jaar op. KNF Kankerbestrijding pleitte er onder meer voor. Die wilde weliswaar geen gruwelijke foto's op de sigaretten, maar wel alle merken in dezelfde kleur pakjes. De "vrolijk gekleurde afbeeldingen" op de pakjes sigaretten zouden namelijk vooral jongeren verleiden om te gaan roken.

Niemand die dat heeft weten te bewijzen. Het liberale Adam Smith Institute in het Verenigd Koninkrijk deed eerder onderzoek naar de voor- en nadelen van 'plain packaging' en kwam al snel tot de conclusie dat het juist geen enkel effect zou hebben. Jongeren laten zich niet verleiden door vrolijk kleurtjes op pakjes sigaretten. Ze beginnen met roken, omdat hun vrienden roken.

Hetzelfde instituut wees er ook fijntjes op dat tabaksfabrikanten in de meeste landen al bijna geen reclame meer mogen maken, niet op televisie, niet op Internet. Alleen door middel van de verpakking kunnen ze zich nog onderscheiden van hun concurrenten en de helft van die verpakking wordt in Europese landen bezet met een waarschuwing aan consumenten dat roken slecht voor ze is.

Die waarschuwingen hebben er niet toe geleid dat minder Europeanen zijn gaan roken. Het vergroten van de waarschuwing heeft er ook niet toe geleid dat minder Australiërs zijn gaan roken. Sterker, sinds de pakjes sigaretten identiek aan elkaar zijn geworden, zijn er bijna 60 miljoen meer sigaretten in het land verkocht!

Sinds invoering van de 'plain packaging'-wet is vooral de verkoop van goedkope sigaretten toegenomen. HP/De Tijd stelt vast dat de Australische politici verkeerd hebben geredeneerd. "Met het wegnemen van het merk en absurde prijzen haalden ze onbedoeld ook het stigma weg dat rust op het roken van de goedkoopste sigaretten."

En dan is er nog de grote kans dat meer namaaksigaretten worden verkocht. Als alle pakjes er hetzelfde uitzien, moet de consument de sigaarboer maar op zijn woord geloven dat hij hem dit of dat merk verkoopt. Een op de negen sigaretten die wereldwijd wordt verkocht, is al namaak. In die sigaretten zit twee tot drie keer zoveel troep als in merksigaretten. Ze worden immers niet gekeurd of gecontroleerd en des te minder tabak er in de sigaret zit, des te meer kan de producent eraan verdienen.

Dit alles had de Australische regering moeten kunnen zien aankomen, maar die heeft nog het excuus de eerste te zijn geweest die het probeerde. Andere landen die desondanks het Australische voorbeeld volgen, kan dat niet worden vergeven.