Pechtold heeft Van der Ham van D66-lijst weggepest

D66 lijkt een stabiele bestuurderspartij, maar niets is minder waar: achter de schermen wordt er gekoningsmoord alsof de partij het CDA is in haar hoogtijdagen. Ingewijden in de partijtop hebben dit afgelopen week bevestigd tegenover De Dagelijkse Standaard.

Toen eind april het kabinet Rutte onverwachts viel, moest er in rap tempo een verkiezingscircus op poten worden gezet. Logisch, want het zich plotsklaps aanmeldende feest van democratie moest in goede banen worden geleid. Jammer voor partijen die er slecht voor staan, maar voor D66-leider Alexander Pechtold kwamen de verkiezingen vooral als een geschenk uit de hemel: hij kreeg namelijk de kans zich van zijn leiderschapsrivaal Boris van der Ham te verlossen. De veilingmeester uit Wageningen heeft de verkiezingen als afrekening gebruikt.

Van der Ham en Pechtold hebben immers al een langlopend conflict. Pechtold is namelijk dik tevreden als fractievoorzitter van D66, en wil die positie niet opgeven. Mocht D66 plaatsnemen in een volgend kabinet, dan wil Pechtold het liefste gewoon fractievoorzitter blijven en wat D66-sympathiserende 'topmensen' uit het bedrijfsleven en overheid tot minister promoveren. Hoogstgenoteerd op Pechtolds lijstje staat Alexander Rinnooy Kan, die furore maakte bij het polderorgaan de Sociaal-Economische Raad.

Van der Ham is het niet eens met die aanpak. Hij vindt dat een partij die verantwoordelijkheid gaat dragen, dat ook zelf moet laten zien naar de Nederlandse bevolking toe. Kortom: als D66 gaat meeregeren, dan moet de leider - in casu Alexander Pechtold - gewoon het kabinet in. Van der Ham had vervolgens bedacht dat hij zelf dan de natuurlijke keuze zou zijn om de kunsthistoricus op te volgen als fractieleider van D66 in de Tweede Kamer.

Dit baantje had meer dan symbolische betekenis voor het Amsterdamse Kamerlid. Bij Van der Ham speelt namelijk mee dat hij zich miskend voelt. Van alle D66-Kamerleden is Van der Ham de langstzittende, en hij is tot dusverre altijd gepasseerd voor een invloedrijke politieke benoeming.

Met de verkiezingen in aantocht - en wellicht een plek voor D66 aan de formatietafel - werd de situatie rond Boris van der Ham iets te bedreigend voor Pechtold en zijn geliefde ambt. Laatstgenoemde heeft dan ten lange leste ook zijn macht in de partij aangewend om zich van de ambitieuze D66-nestor te verlossen. De nieuwe kieslijst was een prima mogelijkheid om een kleine schoonmaak te houden; iets waar collega-parlementariër Geert Wilders zich ook aan heeft gewaagd.

Begin juni kwam de gewezen Van der Ham dan eindelijk met de verklaring dat hij zich 'vrijwillig' terugtrok. Dat 'vrijwillig' en/of 'uit eigen beweging' werd vaak - en ook door Alexander Pechtold - benadrukt. Zo vaak, dat je vermoedde dat er een luchtje aan zat. Nou, dat blijkt nu dus wel. Tot dusverre heeft D66 de mislukte coupe van Van der Ham uit het nieuws weten te houden, maar dat is bij deze voor hen helaas verleden tijd.