Partij van de Arbeid, waar ging het mis? De partijsplitsing door de cultuurmarxisten van Nieuw Links (4)

Frits Bosch schrijft deze zomer een feuilleton over hoe het zo faliekant mis kon gaan met de PvdA, ooit één van Neerlands grootste partijen en nu onbetekenend wegkwijnend in de oppositie. Vandaag deel 4: hoe de PvdA effectief in tweeën gespleten werd nadat eind jaren '60 een groot ultra-linkse agiteurs de koers van de partij richting radicaal marxisme wilde verleggen.

De PvdA wil afstand nemen van het liberale denken. Maar de partij heeft nog geen goed verhaal. Enkel afstand nemen van het liberale gedachtegoed is wel erg mager. Hoe is het gekomen dat de ooit machtige sociaal democraten zo in de lappenmand verkeren? Introspectie is geen sterk punt van de PvdA. Frits Bosch gaat de partij hierbij helpen en duikt in hun interessante geschiedenis in een aantal afleveringen. Vandaag deel 4: de splitsing van de partij vanwege Nieuw Links.

Prominente (ex)-PvdA’ers keerden zich tegen het Sovjet Unie-beminnende Nieuw Links, dat in de jaren '60 de boel op stelten zette. Willem Drees, premier van vier kabinetten, was de eerste. Hij zag tot zijn afgrijzen dat de PvdA een volgens hem volslagen verkeerde richting insloeg. Hij brak met de partij en stierf miskend. Zoals gezegd was Den Uyl een uitgesproken nationalist en kon niet mee met Nieuw Links. Hij werd gedoogd op basis van zijn statuur. Tragiek alom, de PvdA grossiert erin.

Voortaan was het gedachtegoed gekoppeld aan cultureel marxisme. Er ontstond een streven naar een gelijkgetrokken geproletariseerde cultuur, naar het voorbeeld van de Culturele Revolutie in China (1966-1976, naar uiteenlopende schatting rond de 100 miljoen doden). Men was erg enthousiast over Mao, en er was ook veel instemming over de verrichtingen van Fidel Castro en al die andere linkse monsters. Socialisme en communisme zijn altijd verkocht als systemen ten gunste van arbeiders, compassie met werknemers. Eind jaren zestig bleek dat het wel en wee van arbeiders hen weinig kan schelen. Voornoemde monsters hebben juist hen bij miljoenen vermoord.

Het gaat socialisten en communisten om een maakbare samenleving en de controle daarover. Het draait om macht. Marxisme verdween niet. Het kreeg een ander karakter en een andere simpeler uitleg: onderdrukkers waren witte mannen en onderdrukten waren uitgebuite gekleurde medemensen, met name in de Derde Wereld. De Duits-Amerikaanse goeroe Herbert Marcuse (1898-1979), filosoof en socioloog van de Frankfurter Schule, drong aan op egalitarisme, diversiteit en kosmopolitisme, “wetenschap ontkent de realiteit van Utopia”. Hij beïnvloedde vele eertijds conservatieve wetenschappers. Ze stonken er bijna allemaal in, en nog steeds zijn de relieken terug te vinden op onze universiteiten.

Inhakken op rechts! Daar zijn we goed in!

Sociaal democraten zeggen dat rechts lelijk doet tegen links. Het is precies omgekeerd. De aanval is de beste verdediging. Eenieder die anders dacht dan socialisten werden uitgekafferd. De schandalige bejegening van Hans Janmaat, politicus namens de Centrumpartij en de Centrum Democraten, lid van de Tweede Kamer tussen 1982 en 1998, staat nog scherp op het netvlies.

Niet onvermeld blijft ook de uitspraak van PvdA-staatssecretaris Marcel van Dam tegen hoogleraar Pim Fortuyn op 15 februari 1997: “U bent een buitengewoon minderwaardig mens, weet u dat?”. Dit tekent niet alleen de mentaliteit van deze salonsocialist en kasteelheer, maar in feite ook de sfeer binnen de PvdA van die tijd. Geen PvdA’er die ooit excuses maakte. Fortuyn: “Als mij iets gebeurt, dan zijn zij – de regering - medeverantwoordelijk, dan kunnen ze niet hun handen er vanaf trekken door te zeggen “ik heb die aanslag niet gepleegd””. De regering plengde krokodillentranen.

Onvergetelijk was het gedrag van de politici Ad Melkert (1956) en Hans Dijkstal (1943-2010). Politici zijn niet gemaakt van suikergoed, maar de wijze waarop links op rechts inhakte ging alle betamelijkheid te buiten. En nog steeds lijkt wellevendheid kwestieus, zoals bijvoorbeeld mag blijken uit met boek van Sharon Gesthuizen, ‘Schoonheid, macht, liefde: in het leven en de politiek’, 2017, over onder andere over ‘dictator’ Jan Marijnissen. Ze was van 30 november 2006 tot en met 22 maart 2017 Tweede Kamerlid voor de Socialistische Partij. Dapper dat zij deze opening van zaken gaf.

Wellevendheid op links? Nooit van gehoord, meneer!

Deel 1, 2 en 3 van de feuilleton zijn hier te lezen.

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.