Over de doden niets dan slechts

Was Thatcher een vreselijk mens? Het populistische tv-programma De Wereld Draait Door barstte los in gescheld toen deze vrouw overleden was.

Het sterkste waarmee men denkt te kunnen aankomen, is de sluiting van de mijnen in Engeland en Wales. Men doet dan net alsof dit zomaar een gril van de IJzeren Dame was, uniek voor het Perfide Albion van die dagen. Maar zijn de mijnen in Nederland en België niet ook gesloten? Het lijkt toch of het toen in de lijn der dingen lag, net zoals het opgeven van de koloniën dat enkele decennia eerder was geweest. Maar Thatcher-haters zullen dan wel met hun argument komen dat Thatcher die arme mijnwerkers wel heel ruw behandelde en maar eens lekker in elkaar liet slaan door haar fascistische politie. Zou het evenwel kunnen dat de opstand van die kerels enigszins uit de hand was gelopen, zoals een opstand van Engelse proleten wel vaker uit de hand loopt in onze gezegende tijden?

Natuurlijk vormde het sluiten van de mijnen en het neerslaan van de opstand ook de kern van de biografische film The Iron Lady (2012) met dat loeder Meryl Streep. Iedere recensent schreef dat de film zo ‘objectief’ was. Ik heb dat niet gezien. Het was een vileine afrekening met Thatcher, geheel naar de recensenten toe geschreven.

De mensen met de tien gedachten wijden daarvan ook altijd eentje aan Reagan, die mag rekenen op dezelfde haat. Hoewel langzamerhand overtuigend is aangetoond dat Reagan een goede president was en mooi werk leverde, blijft die Reagan-haat bij onze verlichte geesten maar doorsudderen. Bij een grootmacht als Amerika kun je natuurlijk ook altijd wel een aantal vuile politieke streken aanwijzen. ‘Zodra je gaat handelen, maak je je schuldig’, zegt Goethe. Behaagzieke presidenten doen daarom zo min mogelijk, maar het is toch wel de vraag of dat goede presidenten zijn. Een grootmacht zal niet zelden een regime moeten steunen dat nu niet bepaald voor beminnelijk doorgaat – maar dan telt de overweging: wat is het alternatief? En het kan natuurlijk nog ingewikkelder zijn, maar dat is niet voor de mensen met de tien gedachten. Tot hen moeten we waarschijnlijk Jan Mulder rekenen die Thatcher absoluut meende te moeten veroordelen omdat ze Pinochet gesteund had. Er gaan jaren voorbij dat ik niet met Pinochet ga kamperen, maar ik ben er beslist niet van overtuigd dat je in Zuid-Amerika altijd voor de oppositie moet kiezen en een fidele Castro moet steunen opdat een Batista verdwijnt.

Thatcher – haar bewonderaars verbluffen me ook wel eens. Zo las ik met oneindig plezier de brutale dagboeken van Alan Clark, die het tot zijn oneindige vreugde bracht tot minister van Thatcher. Hij was echt lyrisch over haar en vond haar zelfs fysiek aantrekkelijk. Deze rokkenjager viel voor dat trutje Thatcher! Toch wel een teken dat Engelsen heel anders zijn dan wij. Of is het een soort perversie om een tiepje als Thatcher te begeren, inclusief handtasje? Tragisch was dat Thatcher in Clark wel een loyale medewerker zag, maar hem toch slechts beperkte kansen gaf. Waarschijnlijk was het te link zo’n respectloze playboy te veel naar voren te schuiven. Ging het politiek belang voor? Maar hij lijkt überhaupt niet zo’n indruk op haar gemaakt te hebben, want in haar memoires noemt ze hem maar één keer. Onbeantwoorde liefde.

Zie hier de aflevering van DWDD. Het fragment over Thatcher: