'Nieuwe' bankiers moeten naar de oogarts

Ik dacht aanvankelijk dat RTL die thema-titel ironisch had bedoeld, maar wie kennis neemt van de serie interviews kan zich ternauwernood aan de indruk onttrekken dat hier de Vaderlandse hoofdstroom media na vijf jaar eurocrisis en de grootste sociaal-economische ramp in Zuid Europa sinds WOII, de europropaganda van de Europese politieke elite gewoon onverstoord, schaamteloos en kritiekloos naar het volk blijft roeptoeteren. Laat zich hier wellicht 'de onzichtbare hand' van Mathijs Bouman gelden, onder het motto: 'de euro is dood, lang leve de euro'?

In de aflevering 'Zagen Nederlandse bankiers het misgaan met de euro?' komen vertegenwoordigers van de vier grootste Nederlandse banken aan het woord: Gerrit Zalm van ABN Amro, Rien Nagel van Rabo, Ralf Hamers van ING en Gerard van Olphen van SNS Reaal.

Het werd al met al dus toch vooral een volkomen misplaatste lofzang op de eenheidsmunt, die de hele eurozone in een zwart gat heeft gestort, die heeft geleid tot zombiebanken en massale werkloosheid. Maar 'onze' bankiers vinden van niet. De één was nog enthousiaster over de euro dan de ander. I kid you not, het was te genant voor woorden. De enige, die enkele kritische kanttekeningen plaatste was de nieuwe SNS topman Gerard van Olphen, de rest pleitte op nogal doorzichtige wijze voor eigen parochie. Maar dit mag eigenlijk niemand meer verbazen, want het zijn diezelfde bankiers die, nadat hun fouten gerepareerd zijn met belastinggeld, gewoon op oude voet doorgaan.

Weliswaar verdienen de handelaren goud geld aan de euro, maar als je je gezonde boerenverstand gebruikt en met een scherpe bril naar de eurozone economieën kijkt, dan zou toch inmiddels iedereen moeten zien dat de groeivertragende en krimpbevorderende eenheidseuro het herstel van winstgevendheid van het kredietverlenende deel van de bankensector juist belemmert. Immers, die groei moet toch echt vanuit de private sector komen en als die private sector door de eenheidsmunt te maken krijgt met een fikse vraaguitval dan is dat bepaald niet bevordelijk voor de economische groei, zoals we de afgelopen vijf jaar ook hebben kunnen constateren in met name (maar zeker niet alleen) de zuidelijke periferie. De banken zijn door maatregelen van de ECB overeind gehouden en de gelden uit de noodfondsen hebben de verliezen beperkt, anders bestond de Europese bankensector nu gewoonweg niet meer en was de ellende helemaal niet te overzien geweest. De heren bankiers hebben dus een brilletje nodig, want ze zien het allemaal niet meer zo scherp krijg ik de indruk.

Zalm haalde de bekende quote van econoom Joseph Stiglitz erbij, dat het 'makkelijk is om van drie eieren een omelet te maken, maar niet van een omelet een ei'. Volgens Zalm is dat ook zo met de euro, maar dat is natuurlijk je reinste flauwekul. Ook Nagel van Rabo moet er niet aan denken dat de euro wordt afgeschaft. Hij zei erbij dat 'het gelukkig allemaal goed is gegaan'. Hij zei het echt deze man. Bijna de hele Nederlandse bankensector ligt aan het infuus of is genationaliseerd, maar volgens Nagel is het gelukkig allemaal goed gegaan. En wat zegt Nagel dan verder tegen de zwaar verarmde bevolking van de zuidelijke periferie? Of tegen de belastingbetaler, die kan opdraaien voor de grove inschattingsfouten van bankiers, die nota bene voor hun falende beleid beloond werden (en worden) met torenhoge bonussen? Voor Nagel moeten er kennelijk twee nieuwe brillen bij, eentje voor dichtbij en eentje voor veraf.

De Europese leiders claimden in 2012 dat zij de euro hadden 'gered', dat niet langer de overheid en niet langer de belastingbetaler zullen opdraaien voor de tekorten van banken (de letterlijke woorden van eurogroep voorzitter Dijsselbloem). Maar is dat wel zo? Het ESM heeft € 700 miljard aan maatschappelijk kapitaal tot zijn beschikking en kan bovendien dat kapitaal uitbreiden indien nodig. De bankenunie biedt eveneens geen garantie dat er geen belastinggeld meer wordt aangewend voor de redding van banken. Bovendien staan de Nederlandse banken straks mede in voor de rommel die bij Spaanse, Portugese, Italiaanse, Franse, Griekse en Cypriotische banken wordt aangetroffen. Want als die landen hun banken niet kunnen herkapitaliseren, dan zal het geld dat daarvoor nodig is 'elders' vandaan moeten komen. Zalm noemde de bankenunie echter 'een positieve stap', maar verzuimde vervolgens uit te leggen waarom dat dan zo is. De indruk wordt gewekt dat men elkaar vooral probeert te overtuigen van elkaars gelijk zónder dat de zaken goed doordacht zijn.

Volgens Nagel van de Rabo is het trefwoord 'discipline'. Maar waarom zou het deze keer beter gaan dan in het verleden? Men stelt wel heel veel vertrouwen in het Europese bankentoezicht, terwijl de organisatie die daarmee wordt belast, de ECB, geen enkele ervaring daarmee heeft en 1000 man nieuw personeel moet opleiden. Gelet op mijn eigen ervaring bij reorganisaties van bedrijven schuilen daar toch wel de nodige risico's in. Mede daarom zal Nagel wel gesproken hebben van een termijn van 15 tot 20 jaar... Van Olphen van SNS was de enige die wees op de grote economische verschillen tussen de diverse eurozonelanden en vond het tempo waarin de bankensector wordt gesaneerd 'zeker voortvarend' genoeg.

Zalm zei dat de economie de goede kant op gaat, zeker voor het midden- en klein bedrijf, zo voegde hij daar aan toe. Geen idee waar Zalm dit op baseert, dat werd in dit filmpje ook niet verder toegelicht. Waarom werd hier niet op doorgevraagd? Nagel haalde de psychologie er zelfs bij: 'als het optimisme weer in de economie komt, dan helpt dat echt om het consumentenvertrouwen te herstellen'. Tja, 'as is verbrande turf' zei mijn vader zaliger altijd. Je krijgt de indruk dat men vooral hoopt. Hoopt tegen beter weten in, want wie scherp kijkt naar de feiten ziet allesbehalve een herstel. De tweede en derde economie van de eurozone, Frankrijk en Italië zitten in de min en de rest is niet veel beter, alleen Duitsland draait nog redelijk. Dan kan Zalm wel zeggen dat er verschillende landen zijn die flinke hervormingen hebben doorgevoerd en hun begroting op orde hebben gebracht, maar daar horen Frankrijk en Italië beslist niet bij. En de kans dat ze het wel gaan doen is op zijn minst twijfelachtig te noemen. Beide landen hebben ruim vijf jaar de tijd gehad om hun zaakjes op orde te brengen, maar dat nagelaten. Waarom zou het nu dan wel op eigen kracht gebeuren? Of zouden ze stiekem de rekening elders willen leggen?

Weer was het uitsluitend Van Olphen die wees op de spanning tussen de politieke keuze voor de euro en de 'noodzaak', zoals hij het uitdrukte, om te komen tot een vollledige politieke integratie, en daarnaast het democratisch proces. Beter gezegd: het gebrek daaraan. Het is echt opvallend dat geen enkele van zijn collega's dit democratisch tekort noemde. De euro en de politieke unie worden als 'faits accompli', als voldongen feiten, gepresenteerd. Dat is niet alleen nogal technocratisch, maar vanuit democratisch oogpunt heel wonderlijk. Met andere woorden: wat de mensen ervan vinden doet er eigenlijk niet zo toe. Volgens Nagel blijkt de euroscepsis alleen uit 'enquetes', en dat 'de weldenkende meerderheid' (let op het voorvoegsel) heel goed beseft dat de euro en de politieke unie nodig is. Tja, als je zo'n dik bord voor je kop hebt, dan helpt zelfs een dubbele focus niet meer.