Ook een NRC-columnist bepleit nu vrije orgaanhandel

"Als een organenmarkt sommige mensen redt van armoede en andere mensen van lijden en dood, dan is een verbod erop ethisch gezien nog onmogelijk houdbaar." Deze zin vat het pleidooi van de NRC-columnist Marcel Zuijderland (filosoof en publicist) treffend samen. Zuijderland betoogt dat, door medische vooruitgang en toegenomen verkeersveiligheid, steeds minder mensen sterven als een geschikte donor. Het gat tussen vraag en aanbod zal dus gevuld moeten worden met donaties bij leven. Dat gebeurt nu wanneer een naaste uit altruïstische bewegingen een orgaan doneert. Zou de orgaanhandel echter gelegaliseerd worden, dan zouden ook de zieken zonder (geschikte) naaste een orgaan kunnen ontvangen.

Tegenstanders van een vrije markt voor orgaanhandel menen veelal dat er geen sprake is van een werkelijk vrije keuze bij arme donateurs. Hun economische omstandigheden zouden hen hiertoe dwingen. Terecht wijst Zuijderland dit argument af. Het argument is niet alleen willekeurig -- armoede 'dwingt' armen ook om slecht betaald en gevaarlijk werk te doen --, maar bovendien kan armoede niet 'dwingen'. "Ook al kan het een sterke prikkel zijn, hij zal nog steeds zelf meester zijn over de beslissing zijn nier uiteindelijk wel of niet te verkopen", aldus Zuijderland. Zuijderland betoogt het omgekeerde: het verbod op orgaanhandel beperkt juist de vrijheden van armen en ontneemt hen een mogelijkheid om geld te verdienen.

Het grootste voordeel van legalisering ligt uiteraard bij de orgaanbehoeftigen: vele levens zullen gered worden als orgaanhandel legaal wordt en als gevolg het gat tussen vraag en aanbod verdwijnt. "Legalisering van de markt in organen daarentegen zal levens redden en lijden verminderen. Het is niet minder dan een morele plicht daar volmondig 'ja' tegen te zeggen", zo sluit Zuijderland zijn betoog af. Zuijderland is niet de eerste die in de mainstream media een legale vrije markt bepleit. Eerder was er al Bart Croughs in HP/De Tijd en in een recenter verleden waren er Gerry van der List in Elsevier en Ingrid Geesink bij Pauw & Witteman.

In de politiek weerklinkt dit geluid echter niet. Daar speelt nog steeds de discussie of we van een opt-in naar een opt-out systeem (waar iedereen automatisch donateur is (bij overlijden), tenzij bezwaar wordt gemaakt) moeten gaan. Landen die een opt-out systeem kennen, zoals België, kampen echter nog steeds met een orgaantekort. Geen enkele partij is echter voorstander van het legaliseren van orgaanhandel. Ook partijen die zichzelf erg liberaal achten op medisch-ethisch gebied, D66 voorop, niet. Waarom niet? Vermoedelijk vanwege de reden die Zuijderland bespreekt. Waar christelijke partijen medische vooruitgang tegenhouden met een beroep op Bijbelse dogma's, daar hebben de links-liberale partijen hun eigen socialistische dogma's voor hetzelfde doeleinde.