Nederland opereert onnozel in eurocrisis

Afgelopen week waarschuwde Lex Hoogduin, de gedoodverfde opvolger van Nout Wellink als DNB-president, voor het gebrek aan ervaring van de nieuwe topmensen waarmee Nederland de naderende financiële stormen invaart. Hoogduin (59) leverde commentaar vanaf de zijlijn na een gemiste benoeming, dus dat klonk nogal zuur (zie mijn vorige post op de Dagelijkse Standaard). Maar hij hoefde niet lang te wachten op zijn gelijk. In het eerste interview met Klaas Knot (44), de nieuwe DNB-president, ging het al mis. In het Financieele Dagblad zei Knot dat er aan het Amsterdamse Frederiksplein (zie de nu al herfstige foto) ook rekening wordt gehouden met het scenario van een Grieks failliet. Die opmerking ging meteen de hele wereld rond, want centrale bankiers plegen over zulke gevoelige onderwerpen helemaal niks te zeggen, zeker niet als ze ook nog bij het ECB-bestuur zitten.

Knot verklaarde geen spijt te hebben van zijn opmerkingen en reageerde vanuit Washington, voorafgaand aan een IMF-vergadering, nogal laconiek voor de NOS-microfoon. Hij had alleen maar willen zeggen dat de centrale bank op alle risico's moet zijn voorbereid, dus ook een Grieks failliet, dat hij tot voor kort voor uitgesloten hield maar daar nu door het soms weinig geruststellende nieuws uit Athene minder zeker van is. Knot had niet beseft dat zijn opmerkingen zoveel ophef zouden geven, want minister van Financiën Jan Kees de Jager - in Elsevier van deze week als 'onze botte hork in Brussel' op de cover - had zich ook al in die zin uitgelaten en de collegae in Frankfurt kennen zijn standpunt. Op het NOS-Journaal werden de opmerkingen van Knot ook verklaard uit het politieke klimaat in Den Haag, waar men graag wat steviger taal hoort, en waar graag wat meer transparantie aan de dag wordt gelegd. Het 'doe eens normaal joh!', zal ik maar zeggen.

Het is allemaal enorm Nederlands, want wij vinden gewoon al gek genoeg. In onze ogen heeft Knot niets anders gezegd dan wat iedereen allang weet en is het juist goed als de knuppel eens in het hoenderhok wordt gegooid en er niet steeds poppenkast wordt gespeeld. Knot zelf lijkt er zo ook over te denken. En echt iets miszegd heeft hij niet, want hij zei niet veel en hoogstens hardop wat we allemaal denken. Maar daar gaat het helemaal niet om. Wat telt is dat Knot als eerste centrale bankier in Europa met zulke geluiden komt, en dan ook nog als nieuweling. Dat is precies het punt van Hoogduin waarbij het gebrek aan ervaring opspeelt. Dat kun je Knot op zich niet verwijten (als je nieuw bent is alles de eerste keer), maar in het buitenland breken er dan meteen allerlei speculaties los over hoe dit te duiden. En echt niet alleen op de nuchtere manier waarop Knot dat doet, maar ook op de meer conspiratieve manier die in vele delen van vooral Zuid-Europa gewoonte is. Daar kunnen ze dan gaan denken dat dit de eerste zet is om Griekenland uit de euro te duwen, wat ook al past bij het beeld van 'de botte hork De Jager' die in Berlijn samen met zijn Finse en Duitse collegae tegen de probleemlanden samenspant. Het kan best dat de Nederlandse kiezers dat prachtig vinden, het wekt in ieder geval voor de nationale bühne de indruk dat Jan, Kees en Klaas er alles aan doen. Heel open en duidelijk. Maar in de crisis van dit moment is het veel belangrijker wat er allemaal omgaat tussen Frankrijk en de andere probleemlanden en tussen Frankrijk en Duitsland. Die gaan hun kaarten nu echt niet open en bloot op tafel leggen. Erger, binnen de ECB zal er met afgrijzen zijn gereageerd op de nieuwe Nederlandse collega die als eerste het gezamenlijke taboe op spreken over een Grieks failliet doorbrak (al konden de Frans-Duitse spanningen na het demonstratieve vertrek van Axel Weber en Jürgen Stark niet verborgen worden gehouden). Het lijkt mij dat Knot na zijn uitspraken van dit weekend niet zo snel door zijn collegae in vertrouwen zal worden genomen. Niet dat ze dit zullen zeggen of zelfs maar aan hem laten merken (als nieuweling kan Knot door een gebrek aan 'ons-kent-ons' die hij van de Haagse politiek juist moet doorbreken ook nog onmogelijk weten hoe de persoonlijke verhoudingen liggen), maar omdat ze geen enkel risico willen nemen dat hun woorden naar buiten komen en al dan niet met opzet fout worden uitgelegd. Dat betekent invloedverlies.

In Europa - waar het politieke en diplomatieke speelveld veel verraderlijker is dan bij de gezellige achterkamertjespolitiek in Den Haag - geldt dat wat iedereen kan zien niet ook nog hoeft te worden gezegd. Ondertussen zijn Klaas Knot en Nederland zich van geen kwaad bewust. Ik heb op de Dagelijkse Standaard al eens eerder het vermoeden uitgesproken dat het huidige eurosceptische Nederland met al zijn veronderstelde stevigheid niet minder onnozel opereert ('onze botte hork in Brussel', kan het boertiger?) als het eurofiele Nederland aan de vooravond van de top in Maastricht waar de euro werd geboren - en de Nederlandse voorzitter op een 'zwarte maandag in september' nu exact twintig jaar geleden op een voorbereidende vergadering in Brussel met al zijn voorstellen onderuit ging. Ik zie nog geen aanleiding dat vermoeden bij te stellen. Al die transparantie is mooi, maar het vergroot de kans dat de Nederlandse bevolking zich straks nog veel meer vernaggeld zal voelen.