'Na maart 2021 krijgen we een extreemlinks kabinet, met PvdA, SP en GroenLinks - en Asscher wordt premier'

Met de komende verkiezingen in in zicht (maart 2021) tekenen zich in het parlement grosso modo drie wereldbeelden af die compleet tegengesteld aan elkaar zijn. De kloof is groot, en dreigt nog groter te worden. Mijn inschattingen voor dit moment zijn als volgt.

Wereldbeeld 1: immigratie van “echte” vluchtelingen toestaan, klimaatbeleid doorzetten, meer overheid en hogere belastingen, soevereiniteit (deels) overdragen aan de EU, de blik meer op buitenland gericht, inclusie en diversiteit via identiteitspolitiek doorzetten, minder meritocratie en markt, meer overheid, windmolens en zonnepanelen, de islam hoort bij Nederland, cultuur en tradities passen we aan.

Wereldbeeld 2: geen immigratie, geen klimaatbeleid, de blik meer op binnenlandse belangen gericht, meritocratie onverkort handhaven, minder overheid en lagere belastingen, Nexit, geen gedwongen identiteitspolitiek, kernenergie, geen windmolens en zonnepanelen, islam hooguit gedogen, cultuur en tradities passen we niet afgedwongen aan.

Wereldbeeld 3: open grenzen, ruim baan voor de islam, ‘discriminatie’, ‘white privilege’, Nederlanders zijn racisten, cultuurveranderingen afdwingen.

De peiling van Maurice de Hond per 6 september 2020: VVD 32, PVV 24, PvdA 14, D66 14, CDA 13, SP 12, CDA 13, SP 12, Groen Links 11, Forum voor Democratie 10, Christen Unie 7, Partij voor de Dieren 6, SGP 4, Denk 2, 50 Plus 2.

Nee. Men geeft prioriteit aan wereldbeeld 1 maar het kabinet staat op 63 zetels, dus 13 zetels te weinig om door te gaan. Ten opzichte van de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 is er nu minder CDA, D66, GroenLinks en 50 Plus. Er is meer PVV, PvdA en Forum voor Democratie. Krijgt deze trend een vertaling?

Mogelijkheid 1
PvdA zou met 14 zetels de helpende hand kunnen bieden om het huidige kabinet naar 77 zetels te tillen. Maar PvdA heeft zich bij monde van Lodewijk Asscher uitgesproken voor een linkse coalitie met GroenLinks en SP, samen 37 zetels, dus 28 zetels te weinig. Gelet op de vorige ongunstige ervaring van samenwerking met VVD zal PvdA niet meer de VVD de helpende hand willen bieden. Dit Kabinet-Rutte lukt dus niet meer.

Mogelijkheid 2
PvdA treedt tot bestaande coalitie alleen toe onder voorwaarde dat ook SP en GroenLinks meedoen en Asscher premier wordt, want volgens hem is de houdbaarheidsdatum van Rutte overschreden. Resultaat: Kabinet Asscher, een vechtkabinet. Dat zou betekenen dat de coalitie een extreemlinkse signatuur krijgt, waarin de VVD ondergesneeuwd raakt. VVD zou dan haar huidige linkse profiel bevestigen. Hoe kan de VVD voortregeren met partijen die het marktsysteem en meritocratie willen afbouwen? Geen aanlokkelijk vooruitzicht voor VVD. Bovendien zal een dergelijk kabinet de kloof vergroten en de weerzin van een omvangrijk deel van de Nederlandse samenleving zal toenemen. Het gevolg is een verdere splijting in de al zeer tribale samenleving: schadelijk.

Mogelijkheid 3
Een coalitie met PVV, Forum voor Democratie, VVD, Partij voor de Dieren en 50 Plus. Deze partijen hebben samen 77 zetels. Een onwaarschijnlijke combinatie. Het cordon sanitair jegens PVV en FVD gaat dus door. Duidelijke is dat dan vele kiezers in de kou blijven staan. Anderzijds hebben PVV en FVD aangegeven een geheel ander beleid te wensen. Kenmerkend voor de Nederlandse bevolking is “kom niet in opstand tegen het systeem”, zeker niet in moeilijke tijden, zoals nu.

Mogelijkheid 4
Een zeer breed zakenkabinet, vele partijen, Kabinet-Rutte.

Mogelijkheid 5
Een minderheidskabinet zal te instabiel zijn, door te weinig gedogers. Kansloos.

Welke mogelijkheid ligt voor de hand?
Mogelijkheid 2, maar instabiel. Een zeer lastige politieke situatie doemt op. Er is de mogelijkheid om een breed zakenkabinet van (vrijwel) alle partijen te formeren. De koning zei dat er bereidheid moet zijn om naar elkaar te luisteren. Welnu, dit zal cruciaal worden. Maar dan zullen alle partijen bereid moeten zijn water bij de wijn te doen en zaken moeten slikken waar ze in principe mordicus tegen zijn. Buigen of barsten. Dat betekent vooraf afspraken maken en gedogen in het landsbelang omdat Nederland een regering verdient. Er moet regeringsverantwoordelijkheid genomen worden.

Krijgt wereldbeeld 1 of wereldbeeld 2 na maart 2021 vrij baan?
Geen van beiden. Het wordt een gemengd plaatje. Gezien de keuzes en het gedogen ‘tegen beter weten in’, kan zich een buitengewoon explosieve situatie ontstaan. Geen der partijen is tevreden met het gevoerde beleid. De partijen die traditioneel regeren, de macht bezitten, zullen daar deels afstand van moeten doen. Er zal dus veel politieke pijn worden geleden. Wereldbeeld 3 zal niet meeregeren, maar dwingt wel veranderingen af.

Wordt Mark Rutte weer premier als leider van de grootste partij?
Als Rutte stopt kan dat VVD 5 zetels in de min schelen gezien zijn opvolger Klaas Dijkhof. PVV en Forum kunnen daarvan profiteren.

Zal de formatie lang duren?
Ja. Er is nog een half jaar te gaan naar de verkiezingen en er kan dus nog van alles gebeuren, niet in de laatste plaats een tweede coronagolf met alle sociaal-economische problemen van dien. Velen weten nog niet op welke partij ze zullen stemmen. De volatiliteit van de kiezers is groot.

Op welke van de mogelijkheden gokt u?
Of ben ik er nog eentje vergeten? Roept u maar!

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.