Moraliteit is uit de mode

Zodra iemand tegenwoordig over ethiek of moraal begint, of zelfs maar over de basisnormen-en waarden van  ?normaal gedrag’,  volgt er bijna standaard een vervolgvraag als: ‘’Wat is dan normaal gedrag?” Op zich is dat natuurlijk een legitieme vraag, want waarom zou je hem niet mogen stellen?  Maar als zoveel mensen het blijkbaar moeilijk vinden om te bedenken wat normaal gedrag zou inhouden, geeft dat toch te denken.

De leidende cultuur van een land of gebied bepaalt wat als ?normaal’ gedrag wordt beschouwd en welke morele leefregels daar nagestreefd dienen te worden.  Zo wordt uiteraard in een land als Saoedi-Arabië  een geheel andere definitie gegeven aan het woord 'normaal' dan in Nederland. Zelfs in een klein land als België zijn de culturele en de daarmee samenhangende morele verschillen tussen de Vlamingen en Walen al dusdanig groot, dat het al sinds de stichting van het land niet botert tussen de beide bevolkingsgroepen. Natuurlijk spelen ook sociaal-economische aspecten mee in deze tweedeling. Men zou zelfs kunnen redetwisten of de sociaal-economische verschillen niet geheel - of in ieder geval gedeeltelijk - veroorzaakt zijn door de verschillen in moraal qua werkethos bijvoorbeeld. 

De hedendaagse jeugd wordt geleerd, dat alle culturen gelijkwaardig zijn en dat er zodoende geen hoger moreel oordeel mogelijk is vanuit het ene culturele oogpunt ten opzichte van het andere. Het automatische gevolg is dat er dus steeds minder - of soms zelfs helemaal niet -  geoordeeld wordt over iemands daden. Want wat jij merkwaardig of zelfs verwerpelijk vindt,  kan in een andere cultuur juist een hoogstaand cultureel en moreel aspect zijn. Bovendien zet cultureel relativisme aan om iedere aanname van je eigen culturele moraal in twijfel te trekken. De hoogste moraal voor veel mensen vandaag de dag is cynisch genoeg de wens om een a-moreel persoon te zijn, want dan hoeft men ook geen oordeel te vellen. Dit gebrek aan moraliteit in een maatschappij erodeert niet alleen de samenhang van een bevolking, maar ook de wederzijdse correctie bij misstanden. Het is immers niet netjes meer om iemand aan te spreken vanuit een bepaalde ethiek, dus doet  men dat steeds vaker niet meer. Zodoende is uiteindelijk het omgekeerde van de klassieke westerse moraal in de mode geraakt. Men dient nu het hedonisme te omarmen. Ook moet men vooral op zichzelf gericht zijn, want je zou toch maar een ontplooiing kunnen missen. Voor veel mensen gaat het zelfs zo ver, dat men de belangen van de ander totaal niet meer ziet, zelfs niet die van hun directe naasten. Voor de niet-oordelende-moderne-mens is dit zo vanzelfsprekend geworden, dat ze het al vaak niet eens meer inziet. Deze levensfilosofie heeft ook de politiek en het bedrijfsleven bereikt, en heeft voornamelijk geresulteerd in politici die nog minder dan vroeger in hun electoraat geïnteresseerd zijn. Maar ook leidinggevenden in bedrijven zijn hun medewerkers steeds meer als nummers gaan zien. 

Tevens heeft het idee postgevat dat trots zijn op je cultuur, land of streek iets slechts en ouderwets zou zijn. Men mag nog wel juichen voor het Nederlands elftal, maar zeggen dat je een trotse Nederlander bent die van de Westerse cultuur houdt, wordt al steeds vaker merkwaardig gevonden. Deze ontheming van de Westerse bevolking van haar cultuur en de daaruit volgende moraal is dus al vergevorderd, maar wordt nog ernstig versneld door de enorme toestroom van mensen met andere culturele en morele opvattingen. De meeste mensen vanuit andere culturen die zich in Nederland vestigen, hangen echter niet het cultuurrelativisme aan zoals zo veel Nederlanders dat vandaag de dag doen. Zij zijn wél zeer trots zijn op hun cultuur en achtergrond en willen de morele codes uit hun culturen wél hoog houden. Hierin worden zij paradoxaal genoeg ook nog eens gesteund door de mensen die juist ontkennen dat er zoiets als morele juistheden zouden bestaan. Het natuurlijke gevolg is dat de cultuur die wél gewaardeerd en beschermd wordt, snel aan invloed wint ten opzichte van de cultuur die terzijde wordt geschoven als zijnde ouderwets of betuttelend. Dit levert het wrange resultaat op dat de meerderheid van een bevolking veelvuldig benadeeld wordt ten opzichte van een minderheid. Sterker nog; in sommige gevallen dient het zich zelfs al ààn te passen aan deze minderheid.

 Uiteraard kan een maatschappij niet zonder schade blijven als zij haar eigen cultuur en moraal steeds verder uitholt of zelfs opgeeft, in combinatie met de verheerlijking van een uitheemse. Het is een schadelijk dwaalspoor geweest van het Westen om zich zo te laten gaan in zelfbeklag en het daarmee laten verwateren van onze cultuur en moraal. Het is hoog tijd voor een herwaardering van beide.