Mislukte vredesbesprekingen; het hoe en waarom

Het is opvallend hoe summier de Nederlandse media verslag hebben gedaan over het mislukken van de vredesbesprekingen tussen de Palestijnen en Israël. Eigenlijk wordt vooral het niet vrijlaten door Israël van een nieuwe groep van 26 Palestijnse moordenaars genoemd. Hieronder staan de feiten in een breder perspectief.

Vorig jaar waren de vredesbesprekingen al op een slechte basis begonnen. De gekozen Palestijnse regering van Hamas-premier Haniyeh, die de baas is in Gaza, bleef en blijft uit op de vernietiging van Israël. Die weigert daarom om over vrede te onderhandelen, weigert om de eerdere vredesakkoorden uit te voeren en weigert Israël te erkennen. “Hamas zal Israël nooit, nooit, nooit erkennen”, bevestigde premier Haniyeh vorige maand nogmaals, aan een uitzinnige menigte in Gaza.

Daarom wordt er niet onderhandeld met de Palestijnse regering, maar slechts met de Palestijnse president, Abbas. Die heeft echter niets meer te zeggen over Gaza en zijn ambtstermijn is al ruim vijf jaar geleden afgelopen. Omdat er geen verkiezingen meer georganiseerd worden in autonoom Palestijns gebied, blijft hij aan. En Abbas wilde slechts onderhandelen als Israël 104 Palestijnse moordenaars zou vrijlaten. Het is bepaald vreemd dat er pas over vrede gepraat kan worden als moordenaars worden vrijgelaten. Nog vreemder is het dat je daarmee naar de onderhandelingstafel bewogen moet worden. Want daar werd door de Israëlische regering een Palestijnse staat aangeboden - iets wat Abbas nou juist beweert dat zijn grootste wens is.

De onderhandelingen bereikte een climax bij het bezoek van die president Abbas op 17 maart 2014 aan president Obama in het Witte Huis. Obama probeerde daarbij om Abbas iets te laten bewegen in de richting van de Amerikaanse compromisvoorstellen. Tevergeefs, op alle vier grote geschilpunten bleef Abbas die voorstellen afwijzen. Er zijn verschillen inzake de gebiedsverdeling in Jeruzalem en de Jordaanvallei. Nog wezenlijker echter, waren het afwijzen van de erkenning van Israël als Joodse staat en de niet-bereidheid om bij een vredesverdrag het conflict beëindigd te verklaren. Beide zaken zijn uiteraard essentieel voor werkelijke vrede. Een vredesverdrag heeft geen zin als het niet tot einde van het conflict leidt, dan is het slechts een loos papiertje. En als de Palestijnen een staat eisen vanwege hun recht op zelfbeschikking, dienen zij ook een staat te accepteren voor het Joodse volk, vanwege datzelfde recht op zelfbeschikking.

Zoals gezegd wist president Obama de Palestijn Abbas daartoe echter niet te vermurwen. Zonder uitzicht op vrede was het voor Israël nutteloos - en weerzinwekkend - om nog een vierde groep van 26 Palestijnse moordenaars vrij te laten. Te meer doordat Palestijnse leiders in de Arabische media verkondigden dat de onderhandelingen slechts dienden om die moordenaars vrij te krijgen. De vrijlating was aan het begin van de onderhandelingen afgesproken, op weg naar een te bereiken definitief vredesverdrag in april 2014. Dat bleek door deze Palestijnse houding onmogelijk.

Vandaar dat Israël de Palestijnen op 28 maart liet weten dat de vrijlating alleen door zou gaan als de Palestijnen perspectief zouden bieden op een vredesverdrag. Daar is door de Palestijnen niet op gereageerd. In plaats daarvan kondigden zij op 2 april aan om lid te worden van 15 VN-organisaties om Israël daar juridisch te gaan bevechten. Deze stap is strijdig met de door de Palestijnen reeds gesloten vredesverdragen – de Oslo-akkoorden – waarin deze stap uitdrukkelijk is uitgesloten. Immers, daarin is vastgelegd dat de partijen gezamenlijk – en in onderling overleg - naar vrede zullen streven.

De Palestijnen hebben de vredesbesprekingen op twee manieren opgeblazen: In de eerste plaats door het afwijzen van het principe van ‘twee staten voor twee volkeren’. En in de tweede plaats door het schenden van de eerder gesloten vredesverdragen. Het bevestigt de boodschap die Abbas aan Obama overbracht: de Palestijnen zijn niet bereid om een streep onder het conflict zetten.