'Michael van Zeijl, stop onze kinderen te injecteren met rancune en wrok. Sinterklaas is feest van verbroedering!'

De rechter heeft gesproken over Zwarte Piet en we kunnen opgelucht ademhalen. Toch? Helaas niet, want een kleine groep wil toch dat het Sinterklaasfeest geheel verdwijnt. Het lijkt me goed om de verdeeldheid die ons parten speelt in een bredere context te plaatsen. Het voert terug tot het gedachtegoed van twee Duitse denkers, de econoom Karl Marx (1818-1883) en de socioloog Max Weber (1864-1920).

Voor Marx zijn er maar twee groepen: ‘onderdrukten en ‘onderdrukkers’, een zwart-wit benadering van ongelijkheid en achterstelling. Het stelt die tegenstelling centraal, zoals hij proletariaat contra arbeiders benadrukte. ‘Onderdrukten’ moeten zich mobiliseren. Velen weten niet dat ze onderdrukt worden en hebben de illusie van zelfredzaamheid. ‘Onderdrukkers’ moeten hun schuld inzien en berouw tonen. In het Westen leeft dit voort in de gedachte dat de blank mens de gekleurde mens achterstelt, mannen stellen vrouwen achter, hetero’s stellen homo’s achter en autochtonen stellen allochtonen achter. In Westerse samenlevingen heerst daardoor, soms onbewust, een streven naar een gelijkgetrokken cultuur. Individuen met rijk samengestelde identiteiten worden gereduceerd tot hun etniciteit, geslacht en huidskleur, waardoor groepen tegen elkaar worden opgezet.

Het denken in deze tegenstellingen ondervond in de jaren zestig en zeventig aan Nederlandse universiteiten groot enthousiasme tijdens de Culturele Revolutie in China en de Cubaanse Revolutie. Toen duidelijk werd dat het communisme over de schreef was gegaan tijdens Stalin en erfopvolgers, werd het zelfs voor fervente marxisten niet meer mogelijk om achter marxisme te blijven staan. Hoewel men afscheid nam van de rabiate vorm van deze leer ging men in het Westen door met communisme in culturele vorm in gelijkheidsideaal en streven naar diversiteit als “afspiegeling van onze maatschappij”. We komen het tegen op universiteiten, media, bedrijfsleven en bij politici. Recent pleitte D66 Tweede Kamerlid mevrouw De Boer er voor op ministeries het aantal blanken via personeelsbeleid terug te dringen, terwijl nota bene haar eigen fractie geheel blank is. Niet prestaties en talent maar huidskleur zijn voor haar van primair belang.

Max Weber, grondlegger van de sociologie, heeft de sociologie omschreven als een wetenschap die sociaal handelen wil begrijpen en oorzakelijk verklaren. Anders dan Marx wil Weber sociaal handelen niet begrijpen vanuit een kader van onderdrukking en achterstelling, maar vanuit het gedrag van mensen en hun intenties. “Het is het lot van onze tijd, met de haar eigen rationalisering, intellectualisering en ‘onttovering’ van de wereld, dat juist de meest sublieme waarden zijn teruggetreden uit de openbaarheid” (Wissenschaft als Beruf, 1917).

Mensen verschillen oneindig van elkaar en dienen niet gedefinieerd te worden door één factor, zoals huidskleur of geslacht. Het gaat niet om het gelijkheidsideaal, maar om ieder gelijke kansen en gelijke behandeling te geven. Gelijkheidsstreven, wat is daar op tegen? Het lijkt mooi maar is het niet. Het werkt discriminatie en chaos in de hand. Egalitarisme is dwaas. Waarom zou je nog ambitieus zijn als wij allen gelijk zijn? Het doodt motivatie en bevordert corruptie. We zijn niet gelijk, wel gelijkwaardig. Menselijk handelen gaat vooral om verantwoordelijkheid, competentie, talent, ambitie en zingeving, in plaats van plichten en rechten opeisen.

Wat leert ons dit voor ons Sinterklaasfeest? Laat los het vooropgezette marxistische kader. Het leidt tot verdeeldheid die veel verder gaat dan het Sinterklaasfeest. Kijk naar het gedrag en de intentie van betrokkenen, niet naar huidskleur. Worden pietermannen gediscrimineerd, achtergesteld of racistisch benaderd? Nee. Integendeel, er is sprake van wederzijds respect en waardering. Het is niet alleen een feest voor kinderen, maar ook een feest voor Sinterklaas en zijn pieten zelf. Zij vormen een team en hebben eenzelfde doelstelling: kinderen een vrolijk feest bezorgen. Daar ligt de focus en de intentie. De functie van de Zwarte Pieten is zeker zo belangrijk als die van Sinterklaas. Ja, de extreem oude en stramme Sinterklaas zit op een wit paard, het is hem gegund. Maar hij verkeert in een sterke afhankelijkheidsrelatie. Zijn pieten zijn een benijdenswaardig toonbeeld van jeugdige lenigheid, humor en competentie. De historie van het Sinterklaasfeest is niet interessant. Laat los het denken in huidskleur. Dat is wat het feest exact niet is. Stop de ‘onttovering’ ervan. Injecteer je kinderen niet met je rancune en wrok, maar laat ze zien wat dit festijn écht is: een feest van verbroedering en blijdschap.

Frits Bosch is econoom en socioloog