Marianne Zwagerman legt vinger op etterende wond van maatschappij: 'kwetswinst'

Columniste Marianne Zwagerman stipt twee belangrijke zaken aan die in rap tempo terrein aan het winnen zijn in onze maatschappij. 'Ziektewinst' en de variant daarop 'kwetswinst', oftewel: slachtofferschap. Meredith Greer hapt en laat zien dat ze er geen bal van snapt, wat een leuk twitterstrijdje oplevert.

Zwagerman legt 'ziektewinst' uit als mensen die naar aanleiding van hun ziekte en hun patiënt-zijn, daar hun identiteit aan ontlenen. Zij willen niet beter worden óf kijken alleen maar terug naar toen ze ziek waren, want dat levert aandacht, medeleven en zingeving op.

De logische variant hierop is 'kwetswinst': iets aangrijpen dat je kwetst en dat uiten, in de hoop je gesterkt te voelen door een begripvolle menigte die jou zielig vindt en je aandacht geeft. Hierdoor lijkt het alsof je automatisch gelijk hebt, zonder dat je echt iets meer hoeft te doen dan een hard genoeg janken zodat het opvalt.

In beide gevallen gaat het overduidelijk over slachtofferschap. Het probleem hiermee is eveneens duidelijk: dat je ziek of gekwetst was of bent, maakt je niet per definitie zielig en geeft je al helemaal niet automatisch gelijk. Met vrijheid van meningsuiting loop je altijd het risico iemand te kwetsen of gekwetst te worden. Oneindig rekening houden met de gevoelens van een ander, levert binnen de kortste keren problemen op. Jij hebt namelijk geen regie over hoe iets bij een ander binnenkomt en wat iemand wel of niet kan tolereren.

Natuurlijk kun je zelf ook wel raden dat als iemand een ander uitscheldt voor 'kankerhomo', je niet raar moet opkijken als er ergens een homo in huilen uitbarst. Maar wat als iemand je over evolutietheorie hoort spreken en dat kwetsend vindt vanwege zijn religie? En wat te denken van Mohammed-cartoons of grappen en satire? 'Ja, maar is dát nou nódig?' wordt dan vaak gevraagd. Alsof iets perse nodig moet zijn, laat staan wie bepaalt wat wel of niet nodig is?

Marianne mist volgens mij alleen waarom dit slachtofferschap zo in trek is de laatste jaren. Volgens mij komt het namelijk door het feit dat men gewend is geraakt aan het idee dat men vooral niet zelf dingen aan moet pakken of op moet lossen. Dergelijke slachtoffers zijn altijd geneigd de aandacht van autoriteiten en macht te trekken. Of het nou de overheid is of een sociale groep die groepsdruk kan uitoefenen. Men wil gehoord worden en wil 'dat er iets gedaan wordt' maar komt haast nooit zélf in actie om ergens iets aan te doen. En nee, aandacht vragen of 'awareness creëren' telt niet.