Rating Agency S&P acht het zeer wel mogelijk dat de Duitse professorenpartij weleens voor een ommekeer kan zorgen in Duitsland. Dat denk ik ook. En laten we het in godsnaam hopen.
Het gaat slecht met de eurozone, sterker, er zijn verschillende tekenen die er op wijzen dat het einde van de eurodroom nakende is. Nee, dit zijn geen wensfantasieën van een eurorealist, maar gewoon de keiharde realiteit. Leest u even mee?
De bekende financieel journalist Ambrose Evans-Pritchard constateerde gister in
zijn column in The Daily Telegraph dat ze ook bij de rating agencies wakker worden (zouden ze daar DDS Finance door de google vertaalmachine gooien?). Evans-Pritchard constateert droogjes dat Standard & Poor, één van de belangrijkste, zo niet dé belangrijkste kredietbeoordelaar, met een grote invloed op de financiële markten, vreest dat de opkomst van de Duitse professorenpartij van mijn goede vriend professor Hans-Olaf Henkel, Alternative für Deutschland (AfD), wel eens voor een kentering in de Duitse politiek kan zorgen met betrekking tot de euro.
En in Frankrijk bepleitte het UMP parlementslid Jacques Myard, van de partij van Sarkozy, recent, dat Duitsland de eurozone maar moest
verlaten. De Franse premier Valls deed er zelfs nog een schepje bovenop door nota bene in een Duitse krant, de
Frankfurter Allgemeine, Duitsland de schuld te geven van de crisis. Je moet maar durven! De aloude as, de bron van de Europese Unie, staat onder druk. Het is een publiek geheim dat de chemie tussen Merkel en Hollande nu niet direct ideaal is, maar belangrijker is nog, dat de toenemende politieke invloed van AfD in Duitsland en die van Marine Le Pen in Frankrijk, de gevestigde politieke orde knap zenuwachtig maakt. En ook al luisteren politici niet naar rationele monetair economische argumenten, naar politieke signalen luisteren ze des te meer. Alle hoop is dus nog niet verloren.
Nu even terug naar die column van Evans-Pritchard. Wat stond daar eigenlijk in? Wel, niet minder dan dynamiet. In een 'kredietwaarschuwing', geschreven door een Duitser, waarschuwt S&P onder de veelzeggende titel 'Germanys Eurosceptic AfD spells end to Europe's false calm' voor een omwenteling in het politieke denken over de euro. Pritchard:
"It (S&P, red.) warns that the rise of Germany's AfD anti-euro party calls into question the euro bail-out machinery and queries the pitch for any form of QE, stimulus that has already been pocketed and spent in advance by the markets. It will force Angela Merkel to take a tougher line on Europe, and further complicates the management of the (already dysfunctional) currency bloc."
Maar dit is nog niet alles. AfD is '
blowing across Germany like a tornado', aldus Pritchard. Zowel op rechts (FDP) als links (Die Linke) wint de partij stemmen en dit vervult Merkel's CDU vanzelfsprekend met grote zorg. En ook al probeert de Duitse gevestigde orde nog zo hard om de partij te
framen als extreem-rechts, de partij beschikt eenvoudigweg over teveel fatsoenlijke, integere en deskundige professoren dat dit een kans van slagen heeft. U moet bedenken dat een professor in Duitsland nog altijd meer status heeft dan in het kwezelland Nederland. Afgelopen maandag fileerde AfD partijleider, de econoom Bernd Lucke, nog ECB-president Mario Draghi tijdens de monetaire dialoog met de ECON-commissie in het EP.
Zie ook dit stuk. Dat kwam aan, believe me.
Lucke wees er op dat er genoeg liquiditeit bij de banken zit, maar dat het probleem van de totaal vastgelopen eurozone economieën elders ligt. Hij wees Draghi er fijntjes op dat zijn plan om Asset Backed Securities (ABS) te kopen niets meer en niets minder was dan een plan om de risico's van de zuidelijke landen (en Frankrijk) te verschuiven naar de sterke (lees: vooral Duitsland). En Lucke had gelijk. Hij werd ook niet echt tegengesproken. Pritchard:
"Mr Lucke is a professor of economics at Hamburg University, a specialist on the real business cycle model. His right-hand man is Hans-Olaf Henkel, former head of the Federation of German Industry and a financial columnist for Handelsblatt. These are serious men."
Serieuze lieden dus, waar niet mee te spotten valt. En wat schrijft S&P? Enkele quotes:
"Until recently, no openly Eurosceptic party in Germany has been able to galvanise the opponents of European "bail-outs", and of German taxpayers assuming contingent financial risks. But this comfortable position now appears to have come to an end. AfD has presented a party program, appears to enjoy a disciplined leadership, and is a well-funded party appealing to conservatives more broadly, beyond its europhobe core and roots. Most political analysts agree that the ascent of AfD is unlikely to be a short-term phenomenon. It could also have repercussions beyond German politics."
U kunt zich wellicht voorstellen wat voor een politieke impact dat heeft op de gezagsgetrouwe Duitsers: heuse professoren lichten hen in over de ware toedracht rondom de euro en de muntunie. Scary! Dat is méér dan vuurwerk, dat is dynamiet... Voor Merkel en de eurofederalisten dan, wel te verstaan. Het zal ongetwijfeld leiden tot een hardere opstelling jegens 'hervormingszondaars' (lees: Frankrijk en Italië) en iedereen met kennis van zaken begrijpt wat daarvan de gevolgen zullen zijn.. S&P vervolgt:
"None of this would matter much, if we were to assess that the euro crisis is safely behind us. However, this is unlikely to be the case. Eurozone output is still below 2007 levels and in 2014 the weak recovery has come to a near halt in much of the euro area. Unemployment remains precariously high and disinflationary pressures have been mounting. Public debt burdens continue to rise in all large euro area countries bar Germany."
Bam. Daar heb je het. Geen economische groei in gans de eurozone, hoge, structurele werkloosheid en nauwelijks vooruitzichten op herstel, sterker, de schulden in de eurozone landen zijn alleen maar gestegen. Ra, ra, hoe kan dat na vijf, zes, zeven jaar eurocrisismanagement? De aanpak van de euro-gelovigen werkt dus niet, zoveel is duidelijk. Het is interessant om te lezen wat S&P hierover schrijft, leest u maar even mee:
"We will monitor any signs of Germany hardening its stance. Such a shift could diminish the confidence of financial investors in the robustness of multilateral support upon which any eurozone sovereign could draw, should it be required. Such a change in sentiment could contribute toward less benign sovereign funding conditions for lower-rated euro area sovereigns compared to the historically low interest rates on sovereign bonds that we observe today."
Kortgezegd: S&P gaat de politieke ontwikkelingen in Duitsland nauwgezet volgen. Elke verandering kan leiden tot hogere renteverschillen van staatsobligaties tussen de euro lidstaten met alle gevolgen van dien.
Maar helaas. Ik geloof dat we achter het net vissen. We zijn te laat. Per 1 januari 2016 is de bankenunie er, het ESM fungeert voorlopig als backstop, totdat Draghi van het EHvJ (Europese Hof van Justitie) groen licht krijgt voor zijn onbeperkte obligatie opkoopprogramma OMT en de karavaan trekt vervolgens gewoon verder. De hele middenklasse in Europa offerend op het altaar van het grootbedrijf en de financiële sector, die er fors garen bij spint.
Ben je zó somber Wanningen? Ja, ik ben zo somber. Omdat er krachten aan het werk zijn, die elke verbeelding tarten. Maar ze
schieten in eigen voet, want zonder kapitaalkrachtige middenklasse is er geen groei, geen welvaart, geen omzet voor onze multinationals. Allemaal korte baan schaatserij wat de klok slaat. Dat krijg je met beursgenoteerde ondernemingen met ceo's die op hun korte termijn succes worden afgerekend.
Yes, the race to the bottom has begun. Democracy is far from home.Hier vindt u een overzicht van mijn columns en u kunt mij hier volgen op Twitter. 
