'Het hoort erbij'

In deze ruim twee uur durende documentaire, een absolute aanrader overigens, wordt een ontluisterend beeld geschetst van de toenmalige achterkamertjes politiek van Paars en de opkomst van Fortuyn. We zijn op dit moment, met de huidige purperpaarse coalitie en zeker met de voorgenomen terugkeer van Melkert in feite dus weer terug bij af, zo lijkt het.

Wie herinnert zich niet de zure reactie van Melkert, toen hij zei, gevraagd of hij Fortuyn al had gefeliciteerd met diens eclatante overwinning:'het hoort erbij'. Die bewuste avond, nacht eigenlijk, van 6 maart 2002 betekende het einde van de politieke droom van de kapperszoon uit Gouda: minister-president van Nederland worden. 

En nu, meer dan tien jaar later, wil hij terug in de (Nederlandse) politiek. Waarschijnlijk denkend, dat het volk van Nederland hem is vergeten. Ik zou zeggen: doen! Het resultaat laat zich raden en daar kunnen we alleen maar blij mee zijn. Maar terugblikkend vanaf die periode, 2002, naar nu, moet ook worden vastgesteld, dat er verdraaid weinig is overgebleven van het gedachtengoed van professor Pim en dat de gevestigde orde succesvol haar macht heeft weten te consolideren. Niet in de laatste plaats geholpen door meneer Jan Nagel, die met de oprichting van 50+ ook nog eens op herhaling ging, maar dat terzijde. Ik hoef, neem ik aan, de goede verstaander niet uit te leggen wat ik bedoel.

Tegelijkertijd kunnen we ook vaststellen, dat de problematiek die Fortuyn destijds aankaartte nog altijd actueel is. Misschien wel actueler dan ooit. Wat wilde Pim Fortuyn? Kort samengevat kwam dat op het volgende neer.

Ten eerste: ondernemers (en hun medewerkers) maken het verschil, niet de ambtenarij. Die laatste zou dienend moeten zijn, maar wordt meer en meer bepalend. Toen al. En dat was Pim uiteraard een doorn in het oog. Politiek zou moeten gaan over een prudent financieel beleid ('niet meer uitgeven dan er binnenkomt'), een voorwaardenscheppend kader bieden en het beheer van de collectieve sector. Het leidt geen twijfel dat Fortuyn een voorstander was van een vrije markt, maar dan wel binnen zekere grenzen.

Hij vond dat de politiek moest gaan over vier wezenlijke beleidsterreinen: veiligheid, onderwijs, zorg en de collectieve sector in het algemeen. Maar hij vond ook dat de politiek deze 'producten' niet ordentelijk in de markt zette. Hij vond dat de toenmalige politiek was blijven steken in wat hij noemde de 'oude economie', waarmee hij bedoelde een 'productie economie' zonder invloed van de consument ('you can have any color as long as it is black'). Hij wilde naar een 'nieuwe economie', waarbij het streven naar grootschaligheid zou worden getransformeerd tot een terugkeer naar de 'menselijke maat'.

Met andere woorden: in het onderwijs zou de leraar weer centraal moeten staan, in de zorg de patiënt, bij de politie weer oom agent. Hij verzette zich tegen de ver-managering van het publieke bestel. Ons land gaat gebukt onder een bureaucratie, er zijn overal veel te veel 'managers', in de zorg, het onderwijs, de politie, in het openbaar bestuur. Dat kon minstens met een kwart omlaag. Daarbij gaf hij ook aan wat er zou moeten gebeuren: eerst analyseren, dan saneren en tenslotte schaalverkleining. Niet in de laatste plaats in het onderwijs, dat hij natuurlijk van binnenuit kende. Fortuyn vond dat de linkse kerk het onderwijs totaal naar de gallemiezen had geholpen. Eerst met de mammoetwet, toen de middenschool, vervolgens kwam de basisvorming en we eindigden met het studiehuis.

Hij wilde een eind aan het 'subsidie-socialisme' en mensen aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid en het Openbaar Bestuur afrekenen op geleverde prestaties. Daarvoor moet de burger meer betrokken worden bij het locale bestuur en zou initiatieven tot schaalvergroting, zoals bijvoorbeeld dat huidige plan van minister Plasterk om provincies (en gemeenten) samen te voegen, ten sterkste hebben afgekeurd.

In de reportage 'de dag dat Pim Fortuyn won' wordt Melkert op onnavolgbare wijze afgeserveerd als een onvervalste regent, als een superrepresentant van het subsidie-socialisme. En nu dreigt deze zelfde Melkert weer terug te keren op het Binnenhof, al denk ik zelf, dat hij veel liever opteert om eurocommissaris Kroes (71) op te volgen, volgend jaar zomer. Niet alleen schuift dat veel meer, hij is dan ook minder nadrukkelijk in Nederland in beeld, want hij weet natuurlijk heus wel, dat de kiezer deze slechte verliezer niet vergeten is. En wat is er nou mooier,  nadat hij vijf jaar in Brussel risicoloos zijn zakken heeft gevuld, om op 63 jarige leeftijd met pensioen te gaan? Want doorwerken tot je zeventigste is immers alleen voorbehouden aan het plebs.

Ben benieuwd of de VVD ook nog de politieke blunder zal begaan om daarmee akkoord te gaan, maar uitsluiten kun je het zeker niet, want rubberen Rutte heeft al eerder bewezen alles te willen doen om maar in dat torentje te kunnen blijven.