Leviathan

Israel gold van oudsher als een energiearm land in een energierijk deel van de wereld. De olierijke landen in de regio weigerden decennia lang hun voorraden open te stellen voor de joodse staat. In de late jaren zestig werd dit regionale emargo tijdelijk doorbroken toen een oliepijplijn werd geopend die het de Israeli’s mogelijk maakte om olie uit Iran te betrekken. Aan die leveranties kwam echter een abrupt einde na de Iraanse islamitische revolutie van 1979. Sindsdien was Israel voor zijn energievoorziening afhankelijk van import van over de hele wereld. Het betekende dat het land, dat diplomatiek gezien toch al in een weinig benijdenswaardige positie verkeert, zich in het internationale diplomatieke verkeer ook nog eens buitengewoon terughoudend moest opstellen om geen mogelijke energieleveranciers van zich te vervreemden.

Aan die energieimportafhankelijkheid lijkt in één klap een einde te zijn gekomen door de ontdekking van een enorm gasveld voor de Israelische kust. Het veld, dat Leviathan wordt genoemd (naar het Bijbelse zeemonster), is qua omvang vergelijkbaar met dat van Slochteren. Israel heeft dus niet alleen genoeg om voor minimaal honderd jaar in de eigen energiebehoefte te voorzien, het kan ook nog eens uitgroeien tot een grote energie-exporteur.

Het ligt voor de hand dat dit grote gevolgen zal hebben voor de internationale positie van de staat Israel. Zo lijkt het niet onredelijk om aan te nemen dat het energiehongerige Europa omwille van de veilige Israelische gastoevoer bereid zal zijn haar opstelling in het vredesproces enigszins bij te stellen. Het valt zelfs niet uit te sluiten dat het oude plan van Israelisch EU-lidmaatschap door Brussel nieuw leven zal worden ingeblazen. Of de Israeli’s daar nog belangstelling voor zullen hebben, is een open vraag. Het bezitten van een enorme energievoorraad kan het land namelijk een diplomatieke slagkracht geven die het daarvoor nooit heeft gehad. Misschien is het voor Israel op termijn zelfs wel aantrekkelijker om zelfstandig te opereren en de energiemacht om te zetten in internationale invloed via lidmaatschap van de door Rusland nagestreefde organisatie van gasexporterende landen.

Overigens waarschuwen sommige Israelische commentatoren nu al voor de mogelijk ontwrichtende werking van de gasvondst. De meest gehoorde waarschuwing is dat dit een nieuwe oorlog met het door Hezbollah gedomineerde buurland Libanon onvermijdelijk maakt. Het gasveld grenst namelijk aan Libanese territoriale wateren – en volgens Hezbollah ligt het er zelfs middenin. Een nieuw grensconflict behoort dus zeker tot de mogelijkheden – al zou dat ook zonder gasvondst het geval zijn geweest. Interessanter is de waarschuwing voor de mogelijke ontwrichtende werking van een plotselinge instroom van enorme hoeveelheden energiekapitaal. De Jerusalem Post had het wat dat betreft zelfs over een dreigende ‘Hollandse ziekte’ – een verwijzing naar de jaren zestig, toen onze economie na de ontdekking van het gasveld bij Slochteren een periode van stormachtige groei doormaakte om vervolgens in de jaren zeventig hardhandig tot stilstand te komen. Te snelle groei kan inderdaad vervelende bijverschijnselen hebben, maar in vergelijking met de huidige problemen waarmee het land worstelt lijkt het een luxeprobleem. Het is hoe dan ook duidelijk dat Israels toekomst – en Israels rol op het wereldtoneel – er na de gasvondst opeens heel anders uit ziet.