Kan de EU haar gezicht nog redden?
De Volkskrant opende vanochtend met de kop 'Obama en Merkel zoeken uitweg voor Poetin'.
Die kop deed mijn wenkbrauwen fronsen. Is het niet precies andersom? Hoe voorkomen Obama en de EU dat hun schokkend gebrek aan strategisch inzicht in de kwestie Oekraïne keihard als een boemerang in hun gezicht ontploft? Dat is namelijk 'the inconvenient truth', de ongemakkelijke waarheid. Met name de EU heeft het plankje behoorlijk misgeslagen de afgelopen maanden. Wat nu rest is 'damage control'. Het willen doen voorkomen dat het westen Poetin nu een 'uitweg' wil bieden is 'framing' die door de meeste Nederlandse media wordt overgenomen, maar dat is me toch net iets te makkelijk. Zullen we de aanleiding van het conflict nog even kort met u nalopen?
Op een top in Parijs, in september 2008, werd de beslissing genomen om te beginnen aan onderhandelingen over een associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne. Met deze associatieovereenkomst wil de EU haar politieke invloedssfeer verder uitbreiden. Tijdens de initiële besprekingen kwam de EU echter tot de conclusie, dat Oekraïne nog niet voldeed aan de onvolprezen 'Europese Waarden'. Zo bleek 'gaskoningin' Gulia Timosjenko zichzelf enorm te hebben verrijkt uit de (Russische) gasleveranties. Miljarden werden schaamteloos in eigen zak gestoken in plaats van dat het geld besteed werd aan de verbetering van de economische infrastructuur van het land. Intussen zegde de EU in het kader van die Associatieovereenkomst alvast 610 miljoen 'hulp' toe aan het corrupte regime.
Eén-en-ander belette beide partijen niet om ook maar alvast 'vrijhandels besprekingen' op te starten, op initiatief van de EU overigens. Dit was natuurlijk zeer tegen de zin van Rusland, dat Oekraïne bij haar Euraziatische douane unie wil trekken. Dit was in Brussel genoegzaam bekend, maar dat weerhield de EU er niet van om tot deze provocatie over te gaan. Men had ook kunnen kiezen voor een tripartite overleg, waarbij zowel de Russische en Oekraïnse belangen, als de belangen van de EU gerespecteerd zouden worden, maar dat heeft men om EU moverende redenen dus niet gedaan. Een eerste ernstige inschattingsfout, die natuurlijk bij de Russen tot irritatie en wantrouwen heeft geleid.
Timosjenko werd in 2010 vervangen door de meer Russisch gezinde (en onlangs afgezette), premier Janoekovitsj, die in december vorig jaar een handelsakkoord met Rusland sloot, ondanks grote druk van EU diplomaten om een vrijhandelsakkoord met de EU te tekenen. Een tweede provocatie van Brussel. Vervolgens waren de Brusselse poppen aan het dansen, met alle gevolgen vandien. Zij stookten het vuurtje in het door-en-door verdeelde land op door allerlei verwachtingen te wekken bij (delen van) de Oekraïnse bevolking, met als triest dieptepunt het optreden van Guy -'we have won'- Verhofstadt en Hans van Baalen in Kiev. Een derde provocatie. En dat, terwijl er net een diplomatieke oplossing was bereikt met Janoekovitsj, ondertekend door alle ministers van Buitenlandse Zaken van de EU, waaronder onze minister Timmermans, die eerder had gezegd, dat geen enkele internationale organisatie zich met de kwestie moest bemoeien. Maar toen Janoekovitsj vervolgens met geweld (en niet door verkiezingen) werd gedwongen zijn biezen te pakken, was er geen houden meer aan: Poetin stelde onmiddellijk de Russische strategische belangen in de Zwarte Zee veilig. Denkt u dat de EU (of VS) dat niet hadden gedaan?
Wat vervolgens opvalt in de (Nederlandse) commentaren is, dat iedereen een uitgesproken mening over de kwestie heeft. De één vindt Poetin een schurk en beticht mensen die óók kritiek hebben op de handelwijze van de EU als 'verraders van het westen'; anderen vinden dat de EU 'een rode lijn' passeerde, zeker toen Janoekovitsj door neo-nazi sympathisanten werd afgezet, nog geen 48 uur nadat er een diplomatiek akkoord was bereikt waar ook de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU allemaal hun handtekening onder hadden gezet (maar vervolgens zwegen toen dat akkoord werd overtreden). Iedereen heeft nu zijn ongezouten mening klaar over een land waar een hele andere cultuur is als hier; over een land dat tot op het bot verdeeld is; over een land dat door-en-door-en-door corrupt is.
Misschien is het goed om een echte Oekraïne deskundige eens aan het woord te laten. Iemand die er jarenlang gewoond heeft en de taal spreekt: Jean-Marie Chauvier. Wat zegt hij over de Oekraïne? Hij gaf begin vorige maand, dus nog vóór de escalatie, een interview over zijn ervaringen. Enkele quote's:
"Officieel bedraagt de werkloosheid 8%, maar een groot deel van de bevolking leeft onder de armoedegrens: 25% volgens de regering, maar andere schattingen spreken van 80%. Extreme armoede die gepaard gaat met ondervoeding wordt geschat van 2 tot 16%. Het gemiddelde loon bedraagt 332 euro per maand en is een van de laagste in Europa. De armste streken zijn de landbouwgebieden in het Westen, waar lage werkloosheidsuitkeringen betaald worden die bovendien beperkt zijn in de tijd.
De meest dringende problemen worden nog groter door de ondertekening van een vrijhandelsverdrag met de Europese Unie en de toepassing van de maatregelen die het IMF oplegt. Zo zullen er, vooral in het westen van het land, verschillende industriële ondernemingen gesloten worden of overgenomen/ontmanteld worden door multinationals. Voor de multinationals is dit het beloofde land: honderden industriële ondernemingen, olie- en gasleidingen, vruchtbare gronden en geschoolde arbeiders.
De Oekraïners en dan vooral de jongeren dromen van de Europese Unie, vrijheid om te reizen, de illusie van comfort, goede lonen, welvaart, enz. De westerse regeringen rekenen op die dromen. Het aanbod van de Europese Unie is gering, het gaat enkel om vrije handel, massale import van westerse producten, het opleggen van de Europese normen op producten die naar Europa geëxporteerd worden, wat zeker veel hindernissen voor de Oekraïense export zal inhouden. Bij ondertekening van een overeenkomst met de Europese Unie, dreigt Rusland zijn markt te sluiten voor Oekraïense producten. Moskou biedt compensatie aan, zoals het verminderen van de olieprijs met een derde, 15 miljard dollar hulp, een tolunie met Rusland zelf, Kazachstan, Armenië, enz."
We spreken hier dus over een straatarm land, dat door-en-door corrupt is. Een Griekenland in het kwadraat. Draagt dat land bij tot de gewenste 'economische evenwichtigheden', waar de EC steeds van zegt naar te streven? Dat vraag je je af. Oekraïne is ook geen homogene natie. Het is etnisch, religieus en economisch sterk verdeeld, met grote regionale verschillen, die een historische achtergrond hebben. Chauvier vervolgt:
"Oekraïne is zowel op historisch, cultureel als politiek vlak verdeeld tussen het Oosten en het Westen. Het heeft geen enkele zin de ene tegen de andere op zetten, tenzij men een burgeroorlog wil veroorzaken, wat sommigen ongetwijfeld willen. Door aan te sturen op een breuk wat gebeurt door de westersgezinden en hun soldaatjes ter plaatse zou het wel eens kunnen zijn dat de NAVO en de Europese Unie hun deel inpalmen en Rusland het zijne. Het zou niet het eerste land zijn dat men goed- of kwaadschiks heeft laten ontploffen."
Met die 'sommigen' doelt Chauvier onder andere op de bende van Svoboda, een politieke groepering, waarin groepen met sterke nationaal-socialistische sympathiën de boventoon voeren. Over de achtergronden van deze club zegt Chauvier:
"Toch gaat het hier om een neofascistische beweging, om niet te zeggen echt nazistisch. Hoe dikwijls zag, hoorde of las ik in de media dat de Svobodapartij en haar leider opposanten genoemd werden, zonder nadere uitleg? De media hebben het over 'sympathieke jongeren', die opkomen voor zelfverdediging en afkomstig zijn van de stad. Maar het gaat hier die commandos die door extreemrechts gerekruteerd werden. Politici en journalisten die dit spel spelen dragen een grote verantwoordelijkheid voor het ontstaan van deze xenofobe, anti-Russische en antisemitische stroming. Het gaat immers om racisten die de collaboratie met de nazis en de Waffen SS blijven herdenken. Onze grote media zwijgen over het neonazistisch geweld, de antisemitische agressie, de invallen bij de regionale besturen Er bestaat maar een invalshoek: de opposanten van de 'Maïdan'.
De media zwijgen ook over de vele netwerken die vanuit het Westen Verenigde Staten, Europese Unie, Duitsland gefinancierd worden om het land te destabiliseren en over de rechtstreekse interventies van westerse politieke persoonlijkheden."
Gevraagd naar wie de belangrijkste spelers zijn antwoordt Chauvier:
"De financiële en industriële oligarchie, de bevoorrechten van de privatiseringen, is verdeeld tussen groepen die heen en weer getrokken worden tussen het Westen en Rusland. De huidige regering is in hoge mate verantwoordelijk voor de sociale crisis. Dat speelt in het voordeel van extreemrechts en de bedrieglijke verleiders van de Europese Unie en de NAVO."
"Zbigniew Brzezinski, een invloedrijke Amerikaanse geostrateeg van Poolse afkomst, tekende in 1990 een beeld uit van de Amerikaanse strategie om Eurazië te overheersen en een blijvende hegemonie van zijn land te verzekeren. Oekraïne was daarbij een essentiële schakel. Voor Brzezinski waren er Balkans op wereldschaal. Zo kon een uitgebreid netwerk van Euraziatsche stichtingen geïnstalleerd worden dat overal zijn tentakels had. Denken we bijvoorbeeld aan Soros en de National Endowment for Democracy (NED). Deze stichtingen betalen duizenden mensen die de democratie doen vooruitgaan. In 2013 en 2014 wordt een andere strategie gevoerd. Het zijn vooral Angela Merkel en de Europese Unie die de leiding overnemen. Ze worden daarbij geholpen door politici zoals de republikein John McCain."
Nu is Chauvier natuurlijk politiek zo links als de pest, maar deze feiten zijn simpelweg te controleren. Bovendien strookt het geschetste beeld aardig met de waarnemingen die ook enkele andere buitenlandse journalisten geven, al vormen die een minderheid. De meeste westerse journalisten nemen tamelijk kritiekloos de EU-lezing over. Gevraagd naar zijn mening over hoe de gebeurtenissen door de grote westerse media worden verslagen antwoordt Chauvier:
"Het lijkt wel een westernfilm! Er zijn de goeden, die voor Europa zijn, en de slechten, die voor Rusland zijn. Er wordt een zwart-witte en partijdige afschildering van de Oekraïense werkelijkheid gebracht. De journalisten gaan bijna altijd mensen opzoeken die denken zoals zij, die zeggen wat de westerlingen graag horen, die Engels en andere westerse talen spreken. Er ontstaan leugens door weglatingen."
Let wel, dit zei hij ruim een maand geleden, nog vóór het uitbreken van de ongeregeldheden, die leidden tot het vertrek van Janoekovitsj. Maar Chauvier is niet de enige Oekraïne en Rusland kenner die de eenzijdige berichtgeving door westerse journalisten aan de kaak stelt. In Nederland bijvoorbeeld zijn mensen als Weird Duk en Arend Joustra gelukkig nog bij de les. De bekende Zwitserse Rus, twitterend onder de naam 'Russian Market' verwoordde het zo:
"To all western journos: what revolution in Ukraine? From Monarchy to Communism is a revolution but from Oligarch to Oligarch is a coup d'etat."
De desinformatie gaat zelfs zover, dat diverse persbureau's foto's tonen, die niets met de situatie te maken hebben, maar betrekking hebben op hele andere gebeurtenissen. Dit zijn feiten. En zeer kwalijke journalistiek.
Het lijkt me van groot belang om alle zaken in het juiste perspectief te zien. En zoals ik al eerder schreef: het Rusland van Poetin is geen schim van een democratie, laat daar geen enkel misverstand over bestaan. Maar om nu de zwarte piet uitsluitend in handen te leggen van de Russen getuigt van een ernstig gebrek aan inzicht in de situatie daar. Rusland zal De Krim nooit opgeven. Sterker, het onlangs aangestelde hoofd van De Krim heeft aangegeven eerder voor Rusland te kiezen dan voor het fascistische regime dat nu aan de macht is in Oekraïne (en dat -ironisch genoeg- wordt gesteund door het westen).
De ongekozen EC-voorzitter Barroso speechte vanmiddag, zogenaamd namens 500 miljoen 'Europeanen', dat Oekraïne een democratie is, die wordt onderdrukt door Rusland. Hij beveelt Oekraïne aan om maar snel akkoord te gaan met het zware IMF hervormingsprogramma (dat de doodsteek zal zijn voor wat rest van de industrie in West-Oekraïne, zie boven). En Barroso wappert ook al met de creditcard van u en mij: ruim 11 miljard zou de EU willen bijdragen aan deze zoveelste bodemloze put. Dat lijkt me niet de weg die de EU nu moet gaan. Talloze eurozone lidstaten verkeren in ernstige financiële problemen, waaronder het pas toegetreden Kroatië; maar ook de derde economie van de EU, Italië, is in moeilijkheden. En onder dat gesternte wil de EU verdergaan met haar expansiedrang? Ik weet het niet, maar mijn gezonde verstand zegt dat het misschien veel beter is om eerst eens even een pas op de plaats te maken en tot bezinning te komen.
Daar komt bij, dat de meeste EU-lidstaten ook helemaal niet willen dat de EU sancties gaat opleggen aan Rusland. Frankrijk niet, omdat dit de wapendeal met Rusland ter waarde van 1 miljard euro op het spel zet (leverantie 2 fregats); Spanje, Portugal, Italië en Griekenland niet vanwege de investeringen van rijke Russen in hun povere economieën en Groot-Brittannië niet vanwege de Russische miljarden die via The City belegd worden. Maar los daarvan: de EU heeft letterlijk en figuurlijk geen wapens, de Russen letterlijk en figuurlijk (gas) wel.
Wat ik er zelf van vind?
De EU heeft niets te zoeken in Oekraïne. Het land is geen eenheid, maar wordt verdeeld door enorme etnische, religieuze en politieke tegenstellingen, zoals ook op De Balkan destijds. Het lijkt in niets op onze Noord-Europese samenleving. Corruptie tiert er welig en het land is straatarm. Verre van blijven zou ik zeggen. Maar dat is dus (weer) niet gebeurd, het expansionisme van de EU is grenzeloos, evenals waarheidsvinding. Bij vrijwel elk bericht moet je je afvragen: wat is de achtergrond van de berichtgever? Wat zijn diens belangen? Klopt het wel wat daar wordt beweerd? Ook daarom is het heel onverstandig dat de EU zich in dit wespennest heeft gestort. Vanmiddag kwam er weer een bericht naar buiten dat het juist de 'Maidan' waren die scherpschutters opdracht hadden gegeven om op onschuldige burgers en politiefunctionarissen te schieten. Dat de Hoge Vertegenwoordiger van de unie voor Buitenlandse Zaken, Catherine Ashton, daarvan op de hoogte was, bleek uit een geverifieerd telefoongesprek tussen haarzelf en de minister van BUZA van Estland, Urmas Paet:
There is now stronger and stronger understanding that behind the snipers, it was not Yanukovich, but it was somebody from the new coalition, Urmas Paet said during the conversation. Well, yeah thats, thats terrible, I think we do want to investigate. I mean, I didnt pick that up, thats interesting. Gosh, Ashton answered."
Het feit dat Ashton, namens de EU, uiteindelijk niet bereid was om te onderzoeken wat de ware toedracht is geweest duidt toch wel op een zekere vooringenomenheid van de EU. Nogmaals, de EU heeft daar helemaal niets te zoeken en als Nederlander wil ik er ook helemaal niets mee te maken hebben. Het gaat ons niet aan en geld sturen is al helemaal onbegrijpelijk. Hebben we in eigen land niet méér dan voldoende problemen die onze aandacht vragen?
En verder heeft Poetin in staatsrechelijke zin natuurlijk een punt, waar hij zegt dat er nu een regering zit die op niet-democratische wijze aan de macht geholpen is. Het is ook begrijpelijk dat hij de thuisbasis van Rusland's Zwarte Zee vloot wil beschermen. En vanzelfsprekend de Russische meerderheid in De Krim. Hij heeft ook een punt, waar hij wijst op de niet geringe hypocrisie van het westen, dat hem verwijt zich te bemoeien met onafhankelijke staten. Poetin wijst op de inval in Irak onder leiding van de VS en de Britten; op het ingrijpen in De Balkan (Kosovo, Servië); op het dwingen van Ierland om de EU onwelgevallige uitkomst van een referendum over te doen. Al eerder voorkwam Poetin een escalatie van het conflict in Syrië na dom optreden van Obama. Nu heeft het westen in mijn ogen opnieuw een serie beoordelingsfouten gemaakt. Het optreden van de EU richting Oekraïne is ronduit imperialistisch te noemen. Moet Poetin nu een 'uitweg' worden geboden? Of zou het eerder zo kunnen zijn dat de EU (met in haar kielzog de VS) haar gezicht wil redden?
Het huidige bestuur van de EU, vormgegeven door de Europese Commissie, lijkt het spoor internationaal volledig bijster te zijn. De huidige poppetjes worden eind oktober weliswaar vervangen, maar de EU-burgers blijven zitten met de gebakken peren. De euro-vis wordt duur betaald.
Uit deze EU en wel NU.
Hier vindt u een overzicht van mijn columns en u kunt mij hier volgen op Twitter.
