Koop minder, leef meer!

Voor het redden van de planeet! Een gastbijdrage van Jeroen Hetzler.

Koop minder, leef meer! Onder deze GroenLinksige kop worden wij aangespoord om de planeet te redden door een dagje niets te kopen, maar te filosoferen bij de kachel. Of mogen we dan ook geen gas meer kopen om te voorkomen dat we verkleumd een potje zitten navelstaren?

Niets kopen op 29 november. Wat te doen al die andere dagen in het jaar? Een vlammend protest tegen de consumptiemaatschappij zonder precieze doelstelling, zo lijkt het. Dat je de pest hebt aan het kapitalisme is een eigen keuze, maar het komt gekunsteld over om het te brengen als, hoe kan het ook anders, een bevlogen moreel verheven initiatief. Gewoonlijk is een actie ergens tegen gericht, dus op de uiteindelijke verbanning van het fenomeen als geheel dat op de korrel wordt genomen. Dan denk ik: de initiatiefnemers willen uiteindelijk dat iedereen nooit meer iets koopt, toch? Dit lijkt mij nou echt een doel om naar te streven. Alle winkeliers kapot, lege winkelstraten, de import op zijn gat, de export 0, terug naar 10.000 jaar geleden toen iedereen ontzettend gelukkig zat te wezen in een grot bij een biomassa-verantwoord houtvuurtje, werknemers in Bangladesh brodeloos… Enfin, tenminste één aflaat bereikt, want die vrouwen worden tenminste niet meer uitgebuit. Die kunnen zonder inkomsten in hun hutten wegkwijnen in de gedachte dat er namens hen in luxe badende planeetreddende zorgzame westerse idealisten zijn die voorkomen dat zij verdrinken door een imaginaire klimaatramp.

Ik probeer maar iets om enige lijn te ontdekken in de verturving van de denkpap van de antikapitalistische klimaatredders. Het valt niet mee en het blijft bij giswerk. Dit giswerk om mij te verplaatsen in de gedachtegang van onze planeetredders doet mij denken aan de waarschuwingen aan psychiaters om je te wapenen tegen mentaal in bezit genomen worden door charismatische narcistische patiënten. Deze patiënten gedragen zich als ‘the body snatchers’ naar de gelijknamige film. Thans lijken charismatische klimaatspindoctors deze rol op zich genomen te hebben. Zij bedienen zich van aaibare, op het moreel appellerende, initiatieven die met enig doordenken leiden tot rampzalige gevolgen.

Je kunt dat giswerk ook omdraaien door manmoedige afwijzing van hun gedachtegang, tenzij ze komen met harde bewijzen. Dit levert verfrissende inzichten op. Zo wil ik wijzen op uitlatingen van Van Soest in zijn boek De twijfelbrigade.

Hij beroept zich bijvoorbeeld op de vergeefse ontkenningen door de tabaksindustrie als onderbouwing van zijn ‘gelijk’ van de AGW–hypothese ('Anthropogenic Global Warming'; door de mens veroorzaakte opwarming). Ik betwijfel of dit steekhoudend is. Het lijkt meer op de drogredenering Secundum quid, de overhaaste generalisatie. In de woorden van Van Soest: omdat de argumentatie van de tabaksindustrie het na al die jaren moest afleggen tegen de feiten, doet de scepsis over de AGW–hypothese dit dus ook. Helaas zijn de feiten in dit laatste geval op zijn minst discutabel, juist na al die jaren. De eens bejubelde hockeystickgrafiek onder andere heeft als stokpaardje na al die jaren veel weg van een moegestreden slepersknol. Ik kan me vergissen, maar ik krijg niet de indruk dat na de weerlegging ervan een glorieuze herleving van de grafiek alsnog heeft plaatsgevonden door wetenschappelijke reproductie o.b.v. andere proxies die er genoeg zijn. Het is mij dan ook onduidelijk wat die verworpen grafiek voor rol zou mogen spelen in de politieke besluitvorming.

Zo behoort dergelijke besluitvorming niet te werken: geen omstreden manipulatieve speculaties waar het lucratieve voorzorgprincipe en spindoctors misbruik van maken. Realiteit is immers het enige waar wij mee te maken hebben, zeker de belastingbetaler, niet het speculatief wensdenken van een enkeling die zich bij zijn argumentatie bovendien als uiterste ‘redmiddel’, bij gebrek aan beter, laat leiden door complottheorieën over de fossiele brandstoffenindustrie et cetera. Dit is broddelwetenschap die niet verder gaat dan uitspraken als: mannen met grote testikels zijn minder zorgzaam voor hun kinderen en tomatenketchup verlaagt de kans op hart- en vaatziekten. (zie Hans van Maanen columnist van de VK: Broddelwetenschap).

Hier moet een einde aan komen. Het is een uitdaging om dergelijke opvattingen te weerleggen en afstand te nemen van idem drogredeneringen, psychologisch manipulatie en onverantwoorde bangmakerij.

Een dag niets kopen is een al even voos gebaar als het zwaaien met lukrake doemscenario’s.

Aldus Jeroen Hetzler.

Naschrift

Op het NRC-klimaatblog van Paul Luttikhuis is de tweede fase van de brede klimaatdialoog tussen Jan Paul van Soest en ondergetekende van start gegaan. Dit was een initiatief van Gerbrand Komen, emeritus hoogleraar klimaatdynamiek aan de universiteit van Utrecht en voormalig directeur wetenschappelijk onderzoek van het KNMI. Zie hier.

Voor mijn eerdere DDS–bijdragen zie hier.