Klamer versus Wellink: 'Duitsland gaat de stekker eruit trekken'

Klamer is één van de weinige Nederlandse economen die vanaf het begin fel tegen de eenheidsmunt was, Wellink was ten tijde van de introductie van de euro president van onze centrale bank. Het werd een weinig verrassende gedachtewisseling tussen beide heren. Weinig verrassend, omdat ieder zijn eerder al vertolkte standpunten bleef herhalen. Maar misschien sprong er één opmerking van Klamer toch wel uit. Deze zei namelijk, dat naar zijn stellige overtuiging Duitsland op een gegeven moment de stekker uit de eurodoos zou trekken, omdat het land geen zin had aan de voortdurende geldtransfer richting zwakke eurolanden, waaronder Frankrijk.

Op de vraag of de heren met de kennis van nu alsnog de euro zou hebben ingevoerd antwoordde Wellink natuurlijk 'ja, mits'. Dat 'mits' betrof dan vooral het beter nakomen van de 'spelregels' en het beter uitwerken van de economische poot van de monetaire euro-unie. De eurozone is een monetair-economische unie, waarbij sprake moet zijn van een gemeenschappelijk begrotingsbeleid, meer economische integratie en beter op elkaar afgestemde economieën. Dat vereist echter een politieke unie, maar dat wilden (willen) de landen niet en dus zit de eurozone nu met de gebakken peren, aldus Wellink.

Klamer daarentegen bleef bij zijn standpunt dat de invoering van de euro een louter politieke zet was geweest, een 'uitruil' tussen Frankrijk en Duitsland, waarbij Duitsland zijn felbegeerde eenwording mocht hebben in ruil voor het opgeven van zijn sterke D-mark. Klamer wees er op dat ook alle economen in de VS de invoering van de euro destijds een slecht idee vonden (Klamer zat ten tijde van de invoering van de euro in de VS, red.). Hij herhaalde nog maar eens, dat de economieën van de eurozone veel te divergent waren om samen één munt en één rente te voeren. Iets wat wij van DDS ook altijd hebben gezegd.

Tegelijkertijd constateerde Klamer, dat er enorm veel 'politiek kapitaal' in de euro is geïnvesteerd en dat er enorme krachten aan het werk zijn om de euro te behouden. Hij wees op het risico dat ten gevolge daarvan Groot-Brittannië wellicht buiten de boot zal vallen, op de toenemende divergentie tussen Frankrijk en Duitsland en de toenemende tegenstelling tussen noord en zuid. In plaats van een bindmiddel, is de euro een splijtzwam gebleken. Niet alleen in de EU, maar in de hele wereld, aldus Klamer, die daarbij verwees naar het besluit van de BRIC-landen om een eigen ontwikkelingsbank op te richten.

Wellink wees erop dat met de oprichting van de bankenunie juist een verdere financiële vervlechting van de Europese lidstaten zou worden bereikt. Daar heeft Wellink natuurlijk groot gelijk in en daarom is deze bankenunie ook bepaald geen goed idee voor Nederland. Want met Wellink ben ik van mening, dat het daardoor nóg moeilijker wordt om de euro vaarwel te zeggen. Wellink zei dat Europa bezig is te veranderen en dat de euro als breekijzer is gebruikt om eurozondaars in het gelid te krijgen door hervormingen af te dwingen. En natuurlijk volgde de bekende riedel, dat de euro nuttig en nodig is in het huidige geo-politieke klimaat. Zucht, geen seconde wordt de vraag gesteld of de euro misschien niet juist de concurrentiekracht van Europa als geheel verzwakt. De miljardentransfers die jaarlijks nodig zijn van noord naar zuid om de economische onevenwichtigheden te overbruggen worden schromelijk onderschat. Waarschijnlijk weet Wellink dit wel, maar weigert hij dat te erkennen, omdat hij daarmee zou toegeven destijds een verkeerd besluit te hebben genomen. Hij voegde er nog wel op typisch Wellinkiaanse wijze aan toe dat hij 'de voorkeur zou hebben gehad voor een grotere economische convergentie'. Over understatements gesproken.

Inventief was Wellink's riposte op de sociale ellende in Griekenland en andere Latijns Europese landen als gevolg van de zware interne devaluaties vanwege de euro. Wellink wees erop, dat er vóór invoering van de euro ook grote inkomensverschillen waren geweest in Griekenland en dat er ook toen sprake was van omvangrijke fraude. Maar door de euro als breekijzer te gebruiken kwamen er nu hervormingen in Griekenland... Je moet er maar op komen. Hij voegde er nog wel aan toe dat hij ook 'sociaal' was. Dat geloof ik graag, maar daar koopt de Griek wiens inkomen met 30 procent is gekort of wiens kinderen geen medicijnen meer kunnen krijgen als gevolg van de bezuinigingen natuurlijk niets voor.

Ook Klamer hekelde de 'cold turkey approach' van de troika. De methode van interne devaluatie is een uiterst langdurig en pijnlijk proces, dat leidt tot een ware kaalslag onder de gewone bevolking. Geen woord over waar het geld van de noodfondsen heen was gegaan (naar banken en beleggers in plaats van naar de gewone bevolking, red.); geen woord over de anti-democratische wisseling van premiers; geen woord over het voortduren van het structurele probleem die de eenheidsmunt veroorzaakt, ook als de interne devaluatie uiteindelijk ten einde komt. Wel pleitte Klamer voor een ander monetair beleid, waarin regio's centraal zouden staan. Zo zou elke regio, zelf elke stad, zijn eigen munt moeten kunnen hebben. Een munt voor Amsterdam, voor Groningen, ja zelfs voor Hilversum. Vanzelfsprekend vond Wellink dit geen goed idee, het zou alleen maar leiden tot financiële chaos.

Kortom, weinig nieuws onder de zon. Jammer dat beide heren en de redactie van RTL niet toekwamen aan de door mij ingezonden vraag:

Maar dat zou misschien ook wel teveel gevraagd zijn voor een programma, dat vooral bedoeld lijkt om de voordelen van de euro te benadrukken in plaats van reële alternatieven aan te dragen.