Keiharde realiteit van de nieuwe generatie criminelen

“Doorgeschoten” leest als een trein, maar er zou een sticker op moeten: niet geschikt voor moedelozen, pessimisten of gedeprimeerden. Geen enkel verhaal over de nieuwe, nietsontziende, vuurwapengevaarlijke generatie criminelen is namelijk verzonnen of aangedikt. Paul Vugts beschrijft de keiharde realiteit en die is bepaald niet aangenaam.

Afgelopen week las ik voor u ruim 200 pagina’s gevuld met ellende over jonge jongens die rondhangen op straat, niet gecorrigeerd worden in hun slechte gedrag en uit gezinnen komen waar van alles aan de hand is. Ze plegen eens een diefstalletje, ze zetten eens een kraak en tegen de tijd dat ze vijftien jaar of iets ouder zijn komt het tot een overval van een supermarkt, een juwelier, een bank of een geldtransport. Of een liquidatie. Die jongens hebben Marokkaanse of Surinaams/Antilliaanse roots en ze hebben geen enkele terughoudendheid als het gaat om het gebruik van lichamelijk geweld of wapens. Het is bijzonder beangstigend.

De leegheid in hoofd en bestaan in combinatie met de volkomen onthechting van onze samenleving doet deze meedogenloze criminelen verlangen naar status. En die status wordt ontleend aan geld en andere materiële zaken, maar ook aan het aantal doden dat je op je conto bij kunt schrijven. In zijn boek verhaalt Vugts in verschillende hoofdstukken een aantal bekende cases, zoals de situatie in de notoire Diamantbuurt, de aanslag op Youssef Bensellam, de liquidatie van Najib Bouhbouh en de granaataanslag op de rechtbank in Amsterdam. Het is allemaal even treurig.

Net zo treurig als de fatale overval door twee mannen op juwelier Hund aan de Jan Evertsenlaan in 2010. Twee broers Fred en Gerard runnen samen met hun zus al bijna vijftig jaar hun winkel en zijn een begrip in de buurt. Ze staan vlak voor hun gezamenlijke pensioen als er twee mannen op een motorscooter voor komen rijden en in hun donkere regenkleding, gezichtsbedekking en motorhelmen binnenkomen. Er wordt meteen flink geslagen en onder schot gehouden. Fred Hund weet een van de overvallers al worstelend en vallend de stoep op te werken en de overval lijkt totaal te mislukken.

Als de afloop niet zo diep tragisch was geweest, zou je bijna denken dat het hier een scène uit een melige comedy betreft: zoveel gedoe om helemaal niks. Zo’n beetje als Inspector Clouseau, die het iedere keer weer presteert om nòg klungeliger uit de hoek te komen.

Zo ook Soufiane B., die blijkbaar zonder enige last te hebben van wroeging of geweten, na de overval op Hund gewoon doorgaat met zijn gangsterpraktijken. Hij blijkt samen met Ahmed el F., Luciano Z., Jamal B. en Imad A. (leden van de zogenaamde Bestevaergroep) alweer bezig te zijn met de voorbereidingen voor nog meer overvallen, ook buiten Amsterdam. Ze worden in de gaten gehouden en getapt door de politie, maar nemen daar bovenop domme risico’s en laten DNA achter. Als er binnen de groep ruzie ontstaat, gepaard met revolverschoten en kopstoten voor de bewakingscamera van een kinderdagverblijf is dat het begin van het einde. Domme sukkels. Maar wel van de levensgevaarlijke soort.

Zoals gezegd: je wordt niet vrolijk van dit boek. Niet van de opsporingsmogelijkheden, niet van de eindeloos vertakte en maar doormodderende hulpverlening. Niet van de lage straffen, niet van advocaten die steeds weer kansen zien om een zaak geseponeerd te krijgen en al helemaal niet van de zeer beperkte verstandelijke vermogens en lage gewetensontwikkeling van de daders. Daarbij komt dan ook nog eens dat ouders en de rest van de familie vaak in het misdaadcomplot zitten of in ieder geval doen alsof hun neus bloedt.

In het laatste hoofdstuk van “Doorgeschoten” laat Vugts deskundigen aan het woord komen over mogelijkheden om deze vorm van criminaliteit te bestrijden of te verhinderen. Die blijken zeer beperkt. Ook Marjolein Smit, chef van de Amsterdamse recherche, is somber en pleit voor een verandering van het denken in termen van vergelden, afschrikken, resocialiseren en heropvoeden.

Veel van deze daders zijn namelijk niet (meer) te helpen, maar vormen een levensgroot gevaar voor ons aller veiligheid. Eén van de voorstellen die zij doet is om het principe van three-strikes-and-you’re-out toe te gaan passen: na een derde misdrijf moet een vuurgevaarlijke gewetenloze psychopaat gewoon voor heel erg lang opgesloten worden. Ook al is hij nog maar 24 of zelfs jonger. Jammer dan.

Saillant detail: dit weekend werd de Irakese juwelier, die zich inmiddels in de oude winkel van de familie Hund had gevestigd, overvallen. Door twee jongemannen met bivakmutsen, een vuurwapen en een scooter.