Kantelende democratie

Ooit, zo ergens in 1982 meen ik, belandde ik in een dierentuin in Istanbul. Ik herinner me een verfomfaaide beer die in een te kleine kooi heen en weer liep, ijsbeerde zogezeid. Iets wat zijn Noordpoolse soortgenoot nu juist nooit doet, want die kan lekker buiten ravotten, zwemmen en zeerobben oppeuzelen op het pakijs. Het gaat hem en haar beter dan ooit. Rare uitdrukking dat ijsberen.

Enfin, dat kon die Turkse beer allemaal niet. Pure frustratie natuurlijk bij die beer die de pech had dat het buitenland toen nog een stuk dieronvriendelijker was dan nu.

Laatst zag ik een hooggeleerde beer, pardon heer, bij een lezing die hij gaf. Ik kon er niks aan doen, maar ik dacht ineens aan die Turkse beer. Geheel onwillekeurig maakte ik in gedachten die beer half zo groot, deed hem een pak en stropdas aan en zette hem op 2 poten. De kooi werd het podium en de voederbak was de beamer. Wat mij namelijk als een bom van herkenning trof, was dat gefrustreerde heen en weer draven van die meneer.

Waar ging het over? Transitie en kantelen. Transitie, het is vast een tic van mij, associeer ik in eerste instantie met dé overgang. De vrouw sluit een periode af en ja, dan nemen anderen het eierstokje over. Zo gaat dit al heel lang. Je hebt nu eenmaal minder energie en moet het kalmer aan doen. Dus oma spelen is pas leuk zonder poepluiers en middernachtelijke flesjes.

Maar die op dat podium ijsberende meneer doelde kennelijk op iets heel anders: veel méér energie juist en helemaal gratis nog ook zonder poepluiers en flesjes. Een kostenopgave was kennelijk niet nodig, want die betaalt u wel. Het had dus te maken energie, die van stroom e.d. Wij zijn verkeerd bezig met onze auto’s, elektriciteit en kacheltjes. Wij moeten kantelen. Let op de klemtoon, want je hebt ook kantelen, maar die zitten op Middeleeuwse kastelen waar je je achter kon verstoppen als er boze lieden binnen wilden komen en met projectielen gingen gooien. Ook uit pure frustratie omdat ze vonden dat het allemaal anders moest.

Kantelen ken ik nog wel van mijn studietijd. Toen kantelde niet de wereld, maar ikzelf een keer na iets te veel bierinname om met fiets en al in een moddersloot te belanden in november natuurlijk middernacht toen de opwarming nog niet was uitgevonden. Nu dan, die Turkse beer–meneer kalde onafgebroken raas dat het allemaal anders moest. Anders kantelden we met zijn allen in de ratsmodee, die sloot van toen, maar dan catastrofaal veel warmer. En onder zeeniveau of zoiets. En dat hebben wij dan gedaan door uit te ademen en nog zo wat van die activiteiten.

Heel ‘incovenient’ allemaal zoals de tovenaarsleermeester zegt van die kantelmeneer. We moeten kantelen, oreerde die meneer wel 3 keer in elke zin. Transitie was het andere toverwoord. Niet dé overgang dus, maar iets met zonnepanelen, windmolens, verbranden van bossen, voedselproductie vervangen door biobrandstofgewassen en het voor mensen onbewoonbaar maken van het hernieuwbare paradijs. Dan komt het allemaal goed. Dan kun je leven van de wind, kun je een lange neus trekken naar Poetin en het Midden Oosten terugbrengen tot het nomadenwoestijncontinent van vóór 1950.

Het vervelende is dat moeder natuur niet wil meewerken. Van vermogensdichtheid bijvoorbeeld heeft die kantelmeneer kennelijk nooit gehoord. Toch raar voor iemand die 3 titels bij elkaar heeft geleerd. Nou ja, op het eerste gezicht dan, want het onmisbare gezond verstand lijkt mij een ondergeschoven kindje wanneer het hernieuwbare virus als verturving van de denkpap heeft toegeslagen. Kan gebeuren als je hunkert naar erkenning, maar de visie ontbeert om je in de geschiedenisboeken bijgeschreven te krijgen op het niveau van Newton en Einstein die wel over kritisch gezond verstand beschikten. Verschil moet er zijn. Dat was pas echt wetenschappelijk kantelen, asjemenou! Daarom snap ik dat gefrustreerde heen en weer lopen, net als die Turkse beer.

Gebrek aan visie is de te kleine kooi van het wensdenken waarin men gevangen is. Het ontbrekende kritische gezonde verstand had die kooi kunnen openen. In plaats hiervan kantelen we dat het een lieve lust is. Toch is die gefrustreerde beer niet zonder gevaar, want kijken we onder zijn hersenpan dan lezen we in de epiloog:

kan het nodig zijn om de onorthodoxe uitdaging van de energietransitie met onorthodoxe maatregelen te lijf te gaan die enerzijds de koplopers steunen en anderzijds de achterblijvers het vuur na aan de schenen leggen. Twee mogelijke varianten zijn ‘naming en shaming’ en ‘naming en faming’. Door ‘naming en shaming’ worden partijen die de verduurzaming in de weg staan, via de media te kijk gezet. ‘Naming en faming’ is de positieve variant, waarin duurzame koplopers een podium wordt gegeven. Zo kan het organiseren van een prestigieuze prijs voor het eerste bedrijf of gebied in de provincie dat op 100% eigen duurzame energie draait, een positieve manier zijn om mensen in beweging te krijgen.

Bron hier.

We hebben dus te maken met de megalomane oerbeginselen van dwang uit frustratie en onmacht die democratie en menselijke waardigheid doen kantelen naar dictatuur zoals de geschiedenis ons leert tot in het nabije toe. Zo banaal kunnen ogenschijnlijk verheven idealen zijn, als je visie ontbeert, maar wel naar erkenning hunkert. Zoek dus maar dekking achter de kantelen tegen de aanvallen van gefrustreerde kantelwereldverbeteraars die uw privé leven trachten binnen te dringen. U zij gewaarschuwd.

Moeten wij dit nog langer serieus nemen? Ik dacht van niet. Wel is het raadzaam om die ene beer toch maar in zijn kooi te houden. Misschien niet diervriendelijk, maar wel zo mensvriendelijk. Kwestie van beschaving.

Aldus Jeroen Hetzler.

Voor mijn eerdere DDS–bijdragen zie hier.