Spanje lijkt bijna gaar

Nu Griekenland door de EU is opgegeven (officiële verklaring wordt voorlopig niet verwacht, tot feitelijke uittreding uit de eurozone) staan de schijnwerpers op Spanje, dat dit jaar nog een herfinanciering van schulden ter waarde van 175 miljard dient te realiseren.Mogelijk komt er nog een tweede bail-out voor Portugal tussendoor, maar in principe is alle aandacht voor Spanje. Tot Italië dit najaar een paar honderd miljard moet herfinancieren, dat dan weer wel.

Dat de eurochaos compleet uit de hand gelopen is, zul je nog weinig mensen horen ontkennen. Zelfs ministers van Financiën lachen slechts schaapachtig wanneer hen scherpe vragen worden gesteld. Meer dan de helft van die ministers van Financiën is sinds het begin van de eurocrisis al vervangen overigens - weggestemd door de bevolking in eigen land. Reeds 11 Europese regeringen zijn sinds het begin van de eurocrisis gevallen.

De totale Spaanse schuld bedraagt volgens de laatste schattingen circa 735 miljard. Nog ernstiger, is dat de Spaanse banken op instorten staan. Het is zo ernstig, dat deze een kapitaalinjectie nodig hebben. Enige kandidaat die dat doen wil: de Spaanse staat. Gisteren ging het in omvang derde Spaanse bank-conglomeraat - BFA-Bankia - ten onder, en werd genationaliseerd. Bankia werd in 2010 gekleid uit de restanten van zeven bannken die tezamen zaten op een kredietportefeuille die zich kenmerkte door slechte hypotheken en oninbare leningen, alsmede een pakket staatsleningen in Griekenland (hoge marges - laatste kans). Min plus min levert over het algemeen een grotere min op. Dat klopt nog steeds.

Het belangrijkste aan Griekenland is dat dit land nu een gidsfunctie krijgt voor het vertrek van Spanje uit de euro. Ongetwijfeld gevolgd door Portugal, maar ook Italië is een groot risico geworden. Problemen met Italië zouden een bedreiging kunnen vormen voor Frankrijk, en een veel grotere dan waarvoor het land op dit moment krediet krijgt. Frankrijk krijgt mogelijk al deze maand een voorproefje van wat het land te wachten staat. Het eerste dat de nieuwe president Hollande mag oplossen na zijn inauguratie dinsdag aanstaande, is de problematiek rond Crédit Agricole, de Franse pendant van de RABO-bank.

Deze bank zit tot de nek in een volle Griekse dochterbank, Emporiki. Het lot van CréditAg zal ook heel instructief zijn voor wie twijfelt aan de verwevenheid van Europese banken. CreditAg was gisteren op de beurs van Parijs in duikvlucht. De grote Europese banken houden een scherp oog op wat er nu in Frankrijk gebeuren gaat. De meesten hebben zich het afgelopen half jaar voldoende ingedekt tegen verliezen op Zuid-Europese staatsleningen (en die geparkeerd bij de ECB, oftewel de Europese belastingbetaler), maar aan directe deelnemingen is nog minder gedaan. Zeker zijn nog geen voorzieningen getroffen om zich te beschermen tegen een crash van het Franse bankwezen. Nu de eurocrisis steeds meer het gedrag van een lawine begint te vertonen.

Maar even terug naar Spanje. De nationalisatie was dinsdagavond al aangekondigd, en werd woensdag inderdaad volvoerd. In zekere zin wis het een onderstreping van de onmogelijke situatie waarin de Spaanse staat zit. Al enige weken probeert het Spaanse ministerie van Financiën de Spaanse banken te dwingen hun ratio's te verbeteren door meer kapitaal aan te houden. Het doel was het arrangeren van een kapitaalreserve van 20 tot 40 miljard. De methode was de verkoop van bezittingen.

Sinds enige tijd zijn Europese banken druk doende op de Amerikaanse beurzen hun investeringen te gelde te maken. Niet alleen is dat in deze tijden niet iets om de hoofdprijs mee te winnen, maar erger is dat er nog weinig kroonjuwelen over zijn die verpatst kunnen worden. Dat geldt overigens evengoed voor de Duitse en Nederlandse banken als voor die uit andere landen uit de eurozone.

Spanje wil de EU geen controle geven over haar banken, en doet daarom heel erg haar best de zaak zelf te redden. Maar de nationalisatie van Bankia laat zien, dat die poging als mislukt moet worden beschouwd. wat nu gebeurd lijkt nog  het meest op wat in Ierland gebeurde aan de vooravond van de Ierse bail-out in 2010. De Spaanse recessie brengt de reeds vijf jaar durende economische krimp in Griekenland in herinnering.

Kan Spanje die noodzakelijke herkapitaliatie van haar banken alleen volbrengen? Nee, kort en simpel.

Resteert de vraag, waar de 352 miljard is gebleven, die in december via de LTRO in het Spaanse bankwezen werd gepompt tegen een rente van 1%? Daarvan moet volgens berekeningen nog zo'n 80 miljard rondzweven , Die andere 272 miljard is uitbetaald aan klanten die hun deposito opvroegen in pogingen hun kapitaal veilig te stellen (circ 65 miljard), meestal in het buitenland. En zoals te doen gebruikelijk: is de rest via staatsleningen (60 miljard) aan overheden de wereld in gepompt. Er zijn wat schulden mee afbetaald (150 miljard) En dus is het weg. Naar het schijnt gaat de ECB er van uit, dat die 352 miljard in december 2014 netjes wordt terugbetaald, om te voorkomen dat de Europese belastingbetaler (die het echte onderpand van deze hele rigmarole is) er voor opdraait..

Wat in Spanje gebeurt laat zien hoezeer overheid en bankwezen in Europa elkaar op dit moment in een doodsgreep houden. Maar ongetwijfeld hoeven we ons volgens de politici van de EU geen zorgen te maken.