Joost Eerdmans, verlos ons van Wilders

Het wordt tijd dat een beschaafde partij het gapende gat tussen de regenten van de VVD en de racistische PVV opvult.

"Minder, minder, minder!" Je kunt veel van Geert Wilders zeggen, maar hij weet hoe je een verkiezingsavond kaapt. Meedoen in twee van de 403 Nederlandse gemeenten, een onopvallend verliesje leiden en toch de discussie tot dagen erna domineren. Wat zeg ik, weken of zelfs maanden, want dat dit muisje een politiek en juridisch staartje krijgt, is duidelijk.

Politici, commentatoren, Twitteraars, iedereen buitelt over elkaar heen in gerechtvaardigde woede. Ruim honderd aangiften tegen de PVV-leider wegens discriminatie en haatzaaien (hoeveel zijn er eigenlijk tegen Haitham al-Haddad gedaan, vraag ik mij af. Wat zegt u, nul, echt?) en minimaal een fractielid minder in de Tweede Kamer. And counting.

De scanderende meute doorgesnoven kopstoters in Grand Café De Tijd aan het Haagse Plein maakte het de neutrale kijker wel heel moeilijk geen parallellen te zien met bruinhemden en stampende laarzen. Wilders is zijn Rubicon overgetrokken en ik denk dat we in de toekomst zullen terugkijken op deze week als het begin van het einde van een politieke carrière. Ik ga geen onfrisse vergelijkingen maken met dictators en misdadigers in heden of verleden, maar je ziet het vaker bij politiek leiders die zich alleen nog maar omringen met jaknikkers: op een gegeven moment raken zij hun grip op de werkelijkheid kwijt en denken zij zich alles te kunnen permitteren (al moeten we natuurlijk niet vergeten dat Wilders’ isolement niet helemaal, misschien zelfs helemaal niet vrijwillig is).  

Verraden
Maar wacht even. De problemen die Wilders en de zijnen tot vervelens toe hebben benoemd de afgelopen tien jaar, verdwijnen niet met het laatste restje geloofwaardigheid van de PVV. De islam blijft een potentieel gevaar voor de Nederlandse democratie; criminaliteit, schooluitval en uitkeringsafhankelijkheid onder bepaalde etnische groepen blijven hoger dan onder andere, de Europese Unie is onverminderd impopulair en de werkende middenklasse voelt zich nog steeds verraden door de traditionele partijen. Dus ja, opgeruimd zou netjes staan, maar wat doen we met deze problemen en de kiezers die zij aantrekken in een post-PVV politiek landschap?

Als Wilders straks dik betaald en goed beveiligd voor een of andere conservatieve denktank in Washington werkt, zitten we hier nog steeds met een stevig electoraat voor een rechtse volkspartij. En nee, de VVD is dat echt alleen in naam. Er zit een gapend gat op rechts dat met het wegvallen van de huidige populisten ongevuld zal blijven. Maar woensdagavond diende het alternatief zich al aan, bijna onopgemerkt door het PVV-gebral in Den Haag en de obsessie met Amsterdam die onze media nu eenmaal kenmerkt. Want in de tweede stad van ons land voltrok zich stilletjes een kleine revolutie.

Rotterdammers, zegt het cliché, zijn nuchtere, hardwerkende mensen, wars van de grootspraak en aandachttrekkerij die onze hoofdstedelingen kenmerkt (als er een boom omwaait in 010, zetten ze hem gewoon weer recht - in 020 wordt de noodtoestand afgekondigd). In dit opzicht is de Maasstad veel Nederlandser dan Amsterdam en zij is dat zeker ook in politieke zin. Het was in Rotterdam dat in 2002 Pim Fortuyn voor het eerst de vaderlandse politiek wakker schudde; niet in 020, waar het typisch hoofdstedelijke snobisme ook diep in de gemeentepolitiek heeft wortel gevat.

Leefbaar Rotterdam versloeg de grote sociaaldemocratische concurrent in wat de Angelsaksen een landslide, een aardverschuiving, noemen. Terwijl de Rotterdamse PvdA meer zetels verloor (van 14 naar 8) dan de Amsterdamse, slaagde de partij van Joost Eerdmans erin stabiel te blijven op 14 zetels, waarmee zij de met afstand grootste fractie aan de Coolsingel werd. Het verlies van de door en door corrupte sociaaldemocraten in de Maasstad zat er al aan te komen, maar dit doet niets af aan de fantastische campagne die Leefbaar er heeft gevoerd.

Keurige lijsttrekker
Want zo kan rechtspopulisme ook: een keurige lijsttrekker, een democratische partijstructuur, de dialoog aangaan met tegenstanders in alles zo ongeveer het tegenovergestelde van de PVV. Er is zelfs een kandidaat van Marokkaanse komaf voor de Leefbaren de gemeenteraad in gestemd! (Lees hier de voortreffelijke reportage van Leon Verdonschot in Vrij Nederland over de campagne van Leefbaar Rotterdam). Bijna 30 procent van de stemmen binnenslepen in een stad waar de helft van de bevolking allochtoon is, ik geef het u te doen.

Toen ik twee weken geleden het optreden van Eerdmans bij Pauw en Witteman zag, dacht ik: "Daar zit een potentiële premier." Humoristisch en op zijn gemak ondanks de lichte vijandigheid aan tafel, bleef de Leefbaar Rotterdam-leider on-message. Zonder dat verongelijkte, verkrampte toontje dat PVV-politici zo kenmerkt. En zonder die tenenkrommende, semi-alfabete one-liners van Wilders. Zelfs het onhaalbare voorstel van een "Polenquotum" bracht Eerdmans met zoveel ontwapenende naïviteit dat je dacht "waarom eigenlijk niet?"

Ik weet, ik weet, Eerdmans heeft het al eens landelijk geprobeerd met (de would-be moderne, bijna Vlaamse partijnaam) EénNL, een project dat in 2006 ten onderging in het geweld van de gehaaide – toen nog frisse en salonfähige – Geert Wilders. Maar nu zoveel PVV-stemmers (de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan merkte gisteravond terecht op dat de overgrote meerderheid van hen keurige mensen zijn) zich rot geschrokken zijn van de beschamende vertoning in De Tijd, geloof ik echt dat Eerdmans met zijn Rotterdamse model landelijk kan scoren. En flink ook! Hij zou niet de eerste politicus zijn die vanuit de Maasstad een politieke revolutie ontketent die het hele land op zijn grondvesten doet schudden.

Volg Bart Schut op Twitter of Facebook.